مراقبت از پای دیابتی یعنی جلوگیری از زخم هایی که دیر خوب می شوند و گاهی دردسرهای جدی ایجاد می کنند. افرادی که دیابت دارند، اگر از پاهای خود به شکل اصولی نگهداری کنند، می توانند جلوی این مشکلات را بگیرند و با خیال راحت تری زندگی کنند. این مطلب به صورت کامل توضیح می دهد چه چیزهایی باعث آسیب پذیری پا می شود و چه روش هایی کمک می کند از بروز زخم یا عفونت پیشگیری شود.
پای دیابتی چیست؟
وقتی دیابت مدت طولانی در بدن فعال باشد، پاها زودتر از بخش های دیگر تحت تاثیر قرار می گیرند. حس پا کمتر می شود، پوست نازک تر و جریان خون کمی ضعیف تر عمل میکند. این ترکیب باعث می شود پا توان محافظت طبیعی خود را از دست بدهد. ضربه ساده، کفش نامناسب یا حتی خشکی پوست می تواند زخم ایجاد کند.
این زخم ها معمولاً دیرتر خوب می شوند و اگر رسیدگی نشوند ممکن است به عفونت تبدیل شوند. در واقع پای دیابتی یعنی پایی که به دلیل دیابت آسیب پذیرتر شده و نیاز دارد هر روز با دقت بیشتری مراقبت شود.
اهمیت مراقبت از پای دیابتی چیست؟
رسیدگی درست به پاهای دیابتی جمع زیادی از مشکلات بعدی را کم می کند و جلوی بسیاری از زخم ها را می گیرد. در حالت کلی دلایل اهمیت مراقبت از پای دیابتی را می توان در مواد زیر خلاصه نمود:
- جلوگیری از ایجاد زخم هایی که دیر ترمیم می شوند
- کاهش احتمال عفونت و جلوگیری از بستری شدن
- کم شدن فشار روی پا و پیشگیری از تغییر شکل انگشتان یا کف پا
- کمک به حفظ کیفیت زندگی و امکان راه رفتن بدون درد
روش های مراقبت از پای دیابتی
افرادی که دیابت دارند باید به مراقبت از پاهای خود توجه ویژه ای داشته باشند. روش های مختلفی برای این هدف وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
١. استفاده از کفش های پای دیابتی
افرادی که دیابت دارند به کفشی نیاز دارند که فشار را به شکل یکنواخت پخش کند و از ایجاد نقاط حساس یا زخم جلوگیری کند. کفش دیابتی بر اساس ساختار پا طراحی می شوند تا از ایجاد آسیب به پا در افراد دیابتی جلوگیری کنند.
انتخاب کفش مناسب نقش مهمی در پیشگیری از زخم ها دارد و بسیاری از متخصصان آن را بخشی جدی از مراقبت روزانه می دانند.
استفاده از کفش های پای دیابتی مزایای زیر را به همراه دارد:
- کم شدن فشارهای نقطه ای زیر پا و جلوگیری از ایجاد پینه یا زخم
- احساس بهتر هنگام راه رفتن به دلیل وجود لایه های نرم و محافظ
- پشتیبانی مناسب از قوس پا و کاهش دردهای ساق یا زانو
- کم شدن تماس پا با بخش های سخت کفش و جلوگیری از سایش پوست
- امکان قرارگیری بهتر انگشتان در کفش بدون ایجاد فشار جانبی
انواع کفش پای دیابتی
مدل های مختلفی از این کفش ها تهیه می شود تا بیمار بتواند متناسب با سبک زندگی خود انتخاب کند. تفاوت این مدل ها بیشتر در میزان محافظت و شکل رویه است که در جدول زیر مشخصات برخی از آن ها آورده شده است:
| نوع کفش | توضیح کوتاه | مناسب برای |
|---|---|---|
| مدل روزمره | رویه نرم، وزن کم، کفی ضربه گیر | استفاده مداوم در طول روز |
| مدل ورزشی | انعطاف بیشتر و تهویه بهتر | پیاده روی های طولانی و فعالیت سبک |
| مدل طبی سفارشی | قالب گیری دقیق از کف پا | افرادی با تغییر شکل پا یا سابقه زخم |
| مدل باز با پوشش محافظ | مناسب برای پاهای حساس تر | افرادی که تحمل کفش های بسته را ندارند |
۲. بررسی روزانه پوست
این کار یعنی هر روز کف پا، انگشتان و پوست اطراف آن کامل بررسی شود. افراد دیابتی گاهی متوجه ضربه یا خراش کوچک نمی شوند، چون حس پا کمتر می شود. اگر این تغییرهای کوچک زود دیده شوند، فرصت درمان ساده تر فراهم می شود و زخم پیشرفت نمی کند. بسیاری از زخم های جدی زمانی ایجاد می شوند که مشکل کوچک نادیده گرفته شده باشد.
۳. مرطوب کردن پوست
پوست پا در افراد دیابتی بیشتر مستعد خشکی است. وقتی پوست بیش از حد خشک شود، ترک ایجاد می کند و این ترک ها راه ورود میکروب ها را باز می کنند. اگر روزانه مقدار کمی کرم مرطوب کننده روی سطح پا زده شود، پوست حالت نرم تری پیدا می کند و این ترک ها کمتر دیده می شود. مرطوب سازی ساده ترین روش برای محافظت از پوست و مراقبت از پای دیابتی است.
۴. کوتاه کردن اصولی ناخن
باریک یا تیز بودن گوشه های ناخن گاهی باعث فشار به پوست کنار انگشت می شود. این فشار ممکن است پوست را زخمی کند و زمینه التهاب ایجاد کند. ناخن باید صاف و بدون زاویه های تیز کوتاه شود تا هنگام راه رفتن به اطراف انگشت گیر ندهد. رعایت همین نکته کوچک مانع بسیاری از مشکلات ناخن و پوست می شود.
۵. انتخاب جوراب مناسب
پوست پا وقتی با درزهای سفت و دوخت های برجسته جوراب تماس داشته باشد احتمال سایش بالا می رود. بهتر است جورابی انتخاب شود که بافت نرم داشته باشد و درزهای آن پا را آزار ندهد. جنس مناسب رطوبت اضافه را جذب و فضا را برای پوست راحت تر می کند. این کار برای افرادی که ساعات طولانی کفش به پا دارند بسیار مهم است.
۶. پرهیز از راه رفتن بدون کفش
افراد دیابتی ممکن است متوجه ضربه یا جسم ریز روی زمین نشوند و به این دلیل پا آسیب ببیند. حتی داخل خانه سطوحی وجود دارد که ممکن است به پوست فشار بیاورد یا خراش ایجاد کند. محافظ داشتن همیشه کمک می کند پا از تماس مستقیم با این سطح ها دور بماند و احتمال زخم کم شود. این مورد یکی از اصلی ترین عادت های مراقبت از پای دیابتی است.
۷. کنترل قند خون
پای دیابتی زمانی در وضعیت بهتری قرار می گیرد که قند خون نزدیک به محدوده طبیعی باشد. وقتی قند بالا می رود، روند ترمیم زخم کند و پوست حساس تر می شود. ثابت نگه داشتن قند خون باعث می شود بدن توان بیشتری برای ترمیم بافت داشته باشد و مشکلات پوستی کمتر شود.
سخن پایانی
افرادی که دیابت دارند، با کمی توجه بیشتر می توانند سلامت پای خود را حفظ و از ایجاد زخم جلوگیری کنند. مراقبت روزانه، انتخاب کفش مناسب و رسیدگی به پوست پا سه رکن اصلی این روند هستند. استفاده از کفش پای دیابتی کمک می کند پا در محیطی امن تر قرار بگیرد و فشار یکنواخت تری تحمل کند.
سوالات متداول
در این بخش به چند سوال متداول در مورد مراقبت از پای دیابتی پاسخ داده شده است،
۱. آیا هر فرد مبتلا به دیابت باید از کفش پای دیابتی استفاده کند؟
استفاده از این کفش ها برای افرادی با پوست حساس، سابقه زخم یا بی حسی پا توصیه می شود و کمک می کند پا در شرایط بهتری قرار بگیرد.
۲. تفاوت کفش دیابتی با کفش معمولی چیست؟
کفش های دیابتی فشار را بهتر پخش می کنند، فضای داخلی نرم تری دارند و از ایجاد نقاط حساس جلوگیری می کنند.
۳. آیا کفش پای دیابتی برای پیاده روی طولانی مناسب است؟
مدل های ورزشی این کفش ها برای پیاده روی طراحی شده اند و باعث می شوند پا دیرتر خسته شود.
source