آیت‌الله حسینعلی سعدی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در این نشست با قدردانی از تلاش‌های برگزارکنندگان همایش و با اشاره به اهمیت بحث «صیانت از حقوق عامه» در حکمرانی نوین افزود: یکی از مسائل جدی حکمرانی مدرن، کیفیت صیانت از حقوق عامه و حقوق ملت‌هاست. امروز فیلسوفان حقوق نیز با این پرسش مواجه‌اند و باید پاسخ‌هایی روشن برای آن بیابند. هرچه حکمرانی نوین پیچیده‌تر می‌شود، ضرورت تأمل و اندیشه در حوزه حقوق عامه نیز افزایش می‌یابد و ابهامات جدیدی شکل می‌گیرد.

آیت‌الله سعدی ادامه داد: خوشبختانه جامعه نخبگانی ما ـ اعم از اساتید دانشگاه و مدرسین حوزه، در داخل و خارج ـ به‌خوبی وارد این بحث شده‌اند. ما مقام معظم رهبری را در این حوزه به‌عنوان یک اندیشمند و متفکر دینی تحلیل و ارزیابی می‌کنیم؛ کسی که در مبانی قابل‌استفاده در فلسفه حقوق، صاحب دیدگاه‌های راهگشا و عمیق هستند. مقالات ارزشمندی نیز در این همایش ارائه شده که تولیدات فکری معظم‌له درباره نظام‌واره حقوق عامه را تبیین می‌کند.

رهبر انقلاب، از پیشگامان حوزه حقوق عامه

وی تأکید کرد: اگر بخواهم در یک جمله عرض کنم، بدون مبالغه می‌توان مقام معظم رهبری را از پیشگامان حوزه حقوق عامه و صیانت از آن معرفی کرد. جزئیات و تبیین‌های بیشتر این مسئله پس از انتشار رسمی مقالات قابل بحث خواهد بود.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به چالش‌های عملیاتی در اجرای نظریات حقوقی تصریح کرد: یکی از مشکلات مهم ما در حوزه عمل، تزاحماتی است که هنگام اجرای نظریه‌ها ایجاد می‌شود. بسیاری از نظریاتی که روی کاغذ طراحی شده‌اند، هنگام ورود به عرصه اجرا با چالش‌های جدی در صیانت از حقوق عامه، حقوق ملت و آزادی‌های مردم روبه‌رو می‌شوند.

وی افزود: نظام حقوق بین‌الملل نوین نیز با همین مشکل مواجه است. تمام این ساختارها با شعار دفاع از حقوق مردم ایجاد شدند اما در بزنگاه‌های عملیاتی، مانند جنگ دوازده‌روزه اخیر، مشاهده کردید که این ساختارها یا نمی‌خواهند یا نمی‌توانند از حقوق ملت‌ها صیانت کنند.

حقوق عامه؛ صیانت از حقوق شهروندان مقابل حاکمان

آیت‌الله سعدی در ادامه گفت: در حقوق عامه و حقوق ملت‌ها نیز با چنین مسائلی مواجهیم. حقوق عامه یعنی صیانت از حقوق شهروندان مقابل قدرتمندان و حاکمان. همان‌گونه که مقام معظم رهبری در عرصه نظری اندیشه‌های عمیقی خلق کرده‌اند، در دوران زعامت و رهبری‌شان نیز برگ زرینی به تاریخ عملی و اجرایی حکمرانی نوین افزوده‌اند.

وی اظهار کرد: نحوه صیانت یک حاکم دینی از موضع ولایت فقیه نسبت به حقوق عامه شهروندان، بخش مهمی از موضوع این همایش است و باید به‌خوبی تبیین شود. در حکمرانی نوین با پیچیدگی‌های متعددی مواجه هستیم که لازم است نشان دهیم مقام معظم رهبری چگونه با مدیریت خود این مسیر را روشن کرده‌اند.

رهبر معظم انقلاب در موارد متعدد هزینه‌های صیانت از حقوق عامه را پذیرفته‌اند

آیت‌الله سعدی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب در موارد متعدد هزینه‌های صیانت از حقوق عامه را پذیرفته‌اند، افزود: در نظامی که قانون اساسی آن مبتنی بر اندیشه امامین انقلاب است، مقام معظم رهبری از موضع ولایت فقیه به نحو عمیق‌تری از حقوق عامه پاسداری کرده‌اند.

وی اظهار کرد: وقایع جنگ اخیر نیز نشان داد که ایشان چگونه توانستند از مهم‌ترین حق ملی ـ یعنی استقلال و آزادی ملی ـ دفاع و صیانت کنند. این موضوع نیز نیازمند فرصت مبسوط است تا اندیشمندان در همایش به‌طور کامل آن را ارائه کنند.

توجه مقام معظم رهبری به بهبود حقوق زنان 

هدی غفاری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، سخنران بعدی این نشست بود که در آغاز سخنان خود اظهار کرد: این همایش در واقع یک رویداد بی‌نظیر است؛ چه از حیث مقالات ارائه‌شده، چه پیش‌نشست‌های بین‌المللی و چه حضور فرهیختگان و چهره‌های برجسته در نشست‌ها. ان‌شاءالله در روز دوازدهم آذر نیز شاهد برگزاری همایش اصلی خواهیم بود.

وی با اشاره به یکی از محورهای مهم همایش گفت: یکی از موضوعاتی که در این همایش مورد توجه ویژه قرار گرفته، مسئله بهبود حقوق زنان از منظر مقام معظم رهبری است. در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز توجه خاصی به حقوق زنان شده است. از مقدمه قانون اساسی تا اصول متعدد، به‌صورت روشن به جایگاه زنان پرداخته شده و در اصول نوزدهم و بیستم نیز به‌طور صریح بر حقوق زنان تأکید شده است. طبق اصل بیستم، تمام افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.

غفاری ادامه داد: حقوق زنان در اندیشه مقام معظم رهبری جلوه‌ای ویژه دارد. معظم‌له در بیانات متعدد خود به اهمیت نقش زنان، هم در حوزه جامعه و هم در قلمرو خانواده، توجه داده‌اند؛ به‌ویژه نقش تمدن‌سازی که زنان در مسیر شکل‌گیری جامعه نوین اسلامی بر عهده دارند. از نگاه ایشان، زن و مرد به‌طور مساوی از کرامت ذاتی برخوردارند و برای رسیدن به کرامت انسانی و پیشرفت، هیچ تفاوتی از حیث توانایی و مسئولیت‌پذیری میان آن‌ها وجود ندارد.

وی افزود: در اندیشه رهبری، زنان به‌واسطه نقش پرارج مادری جایگاهی ممتاز در خانواده دارند اما این نقش هرگز به معنای محدودیت در عرصه اجتماعی نیست. امروز شاهد هستیم که بانوان موفق جامعه ما در حوزه‌های مختلف علمی، پژوهشی، فرهنگی و حتی مدیریتی حضور گسترده دارند. آمارهای موجود نشان می‌دهد که زنان در حوزه هیئت علمی و سایر عرصه‌ها جایگاه بسیار قابل توجهی پیدا کرده‌اند. از منظر مقام معظم رهبری، هیچ تفاوتی میان زن و مرد در امکان ارتقا و دستیابی به استعدادهای انسانی وجود ندارد.

نقش تمدن‌ساز زنان در اندیشه رهبر معظم انقلاب

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه تصریح کرد: یکی از نکات مهم در دیدگاه مقام معظم رهبری، نقش تمدن‌ساز زنان است؛ نگاه ایشان این است که زنان باید مطالبه‌گر حقوق خود باشند و این مطالبه‌گری نه‌تنها در عرصه داخلی بلکه در عرصه‌های بین‌المللی نیز اهمیت دارد. ایشان بارها تأکید کرده‌اند که الگوی سوم زن ـ که نه شبیه الگوی غربی و نه شرقی است ـ می‌تواند مبنای احیای نقش زن در جامعه اسلامی باشد.

غفاری همچنین اظهار کرد: در اندیشه رهبری، مسئولیت‌های زنان در دو عرصه «فردی ـ خانوادگی» و «اجتماعی» باید با یک توازن صحیح همراه باشد. ایشان همواره بر ضرورت این توازن تأکید داشته‌اند و این مسئله یکی از مباحث کلیدی در حوزه حقوق زنان است.

شناخت درست؛ اولین گام برای پاسداری از قانون اساسی

در ادامه محمد اسحاقی، مدیر اجرایی همایش، در سخنانی اظهار کرد: با توجه به حجم گسترده فعالیت‌های علمی انجام‌شده ـ چه در قالب مقالات و یادداشت‌ها و چه در قالب مصاحبه‌ها و نشست‌های علمی در مراکز پژوهشی مختلف ـ کار ارزشمندی در تولید علم و گفتمان‌سازی صورت گرفته است.

اسحاقی با اشاره به جایگاه «روز قانون اساسی» در تقویم ملی گفت: ۱۲ آذر؛ روز قانون اساسی، یادآور میثاق ملی ملت ایران برای استقرار یک نظام مستقل و برخوردار از حقوق پیشرفته است. بسیاری از مفاهیم مندرج در قانون اساسی نیازمند پردازش، بازخوانی، گفت‌وگو و نظریه‌پردازی است و این فرصت توسط پژوهشکده شورای نگهبان که وظیفه پاسداری از قانون اساسی را برعهده دارد، به‌خوبی ایجاد شده است.

وی ادامه داد: اولین گام برای حفظ و پاسداری از قانون اساسی، شناخت درست آن است و این شناخت جز از مسیر اندیشه‌ورزی، تضارب آرا و گفت‌وگوی علمی به دست نمی‌آید. این همایش در همین بخش، کاری اساسی و فاخر انجام داده است. البته این نخستین‌بار نیست که نشست‌ها و گفت‌وگوهایی برگزار می‌شود، اما اینکه این روند به‌صورت یک همایش ملی منسجم و با امتداد بین‌المللی دنبال شده، تفاوت مهمی با گذشته دارد.

مدیر اجرایی همایش اظهار کرد: اندیشمندانی از نقاط مختلف جهان که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را یک قانون مترقی می‌دانند، در این همایش وارد گفت‌وگو شده‌اند. ما همه در محضر این میثاق ملی هستیم؛ میثاقی که شهدای بسیاری پای آن ایستادند و حتی تحولات جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز اهمیت پایداری ملی را بیش از پیش نشان می‌دهد. امروز شناخت دقیق دو بخش مهم قانون اساسی یعنی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع ـ آن هم در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب ـ اهمیت فراوان دارد.

وی افزود: شناخت صحیح، گام اصلی برای حفظ و پاسداری است. در غیر این‌صورت دچار انحراف و تحریف می‌شویم؛ خصوصاً با توجه به اینکه تفاسیر گوناگونی از آزادی و حقوق وجود دارد و باید سره را از ناسره تشخیص داد. این مسئله هم برای اندیشمندان اهمیت دارد و هم برای رسانه‌ها که وظیفه ترویج صحیح این مفاهیم را بر عهده دارند.

حقوق ملت و آزادی‌ در اندیشه رهبر انقلاب موضوع جدیدی نیست

اسحاقی در تشریح جایگاه موضوع آزادی‌ها و حقوق ملت در اندیشه رهبر انقلاب گفت: بحث حقوق ملت و آزادی‌ها در اندیشه معظم‌له موضوعی جدید نیست. دست‌کم می‌توان سه مقطع را شناسایی کرد: نخست، دوره قبل از انقلاب که در سخنرانی‌ها و مکتوبات ایشان به مفهوم آزادی در اسلام و نقد آزادی در غرب پرداخته شده است. دوم، دوره پس از انقلاب و دوران ریاست‌جمهوری که در خطبه‌های نمازجمعه و سخنرانی‌های متعدد، شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی به‌صورت منسجم تبیین شدند. سوم، دوره رهبری که در این مقطع، علاوه بر تبیین نظری، ضمانت اجرا و تحقق عملی این مفاهیم نیز دنبال شده است.

وی ادامه داد: بخشی از مقالات و گفت‌وگوهای ارائه‌شده در این همایش نیز به همین مقطع سوم و شواهد تحقق عملی حقوق ملت و آزادی‌ها پرداخته‌اند.

اسحاقی سپس به جمع‌بندی اجمالی منظومه فکری رهبر معظم انقلاب درباره حقوق ملت و آزادی‌های مشروع اشاره کرد و گفت: در یک نگاه کلی، چند محور قابل‌طرح است: نخست، تعریف درست از حقوق و آزادی. ایشان بیان می‌کنند که آزادی در نظام اسلامی چه تعریفی دارد و بدیل‌های آن در نظام غربی چیست و چه پیامدهایی داشته است. دوم، پرداختن به سازوکارهای اجرایی تحقق حقوق و تضمین آزادی‌ها. سوم، ضمانت اجرای این حقوق در ساختار حکمرانی.

وی افزود: حقوق و آزادی‌ها هم در عرصه فردی و هم در عرصه جمعی و ملی مورد توجه معظم‌له بوده است. در حوزه فردی، به حق آزادی و امنیت، حق مشارکت فعال در همه امور کشور، حق تعیین سرنوشت، حق آزادی فکر و اندیشه ـ که بارها بر ضرورت کرسی‌های آزاداندیشی تأکید فرموده‌اند ـ حق اشتغال به‌ویژه برای بانوان و نیز حقوق و مسئولیت‌های زنان در چارچوب دیدگاه اسلام پرداخته شده است.

مدیر اجرایی همایش ادامه داد: در حوزه حقوق ملی نیز رهبری به مباحثی چون آزادی در مقیاس یک ملت، استقلال، حفظ هویت ملی، حاکمیت ملی، عزت ملی، امید ملی، امنیت ملی، اعتمادبه‌نفس ملی و پیشرفت همه‌جانبه اشاره کرده‌اند. امروز حق هسته‌ای و حق توسعه علمی نیز در همین چارچوب مطرح می‌شود.

وی با اشاره به پیگیری‌های عملی رهبری در حوزه حقوق عامه افزود: در دیدارهای سالانه با مسئولان قوه قضائیه، موضوع حقوق عامه در ابعاد گوناگون از محیط زیست تا معماری شهری همواره مورد تأکید قرار گرفته است.

اسحاقی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اکنون با بیش از ۵۰۰ مقاله و حضور بیش از ۷۰۰ اندیشمند و نویسنده، مسیر اندیشه‌ورزی برای تبیین حقوق ملت و آزادی‌ها تازه آغاز شده است. این دو زاویه مهم نیازمند کار عمیق‌تر است و ان‌شاءالله با طراحی‌های انجام‌شده و جلب مشارکت مراکز علمی و پژوهشی، ثمرات نظری و عملی ارزشمندی حاصل خواهد شد.

وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: رسانه‌ها نیز می‌توانند در معرفی خلأها، پردازش مفاهیم و کمک به گفتمان‌سازی، نقش مؤثری ایفا کنند.

انتهای پیام