این تحقیق نشان داد که رگ‌های زنان با سرعتی دوبرابر بیشتر از مردان سفت و سخت می‌شود که به گفته محققان، عامل اصلی آن سطح استروژن یا همان هورمون زنانه است که آثار محافظتی برای سلامتی قلب دارد و با یائسگی کاهش می‌یابد.

مطالعات جدید چه چیزی را نشان می‌دهد؟

محققان مرکز پزشکی هاربر‌ــ‌یوسی‌ال‌ای (Harbor-UCLA) در کالیفرنیا، معیاری برای سلامتی قلب به نام نمره کلسیم عروق کرونر یا سی‌ای‌سی (CAC) را در ۵۷۹ زن یائسه بررسی و نمرات آن‌ها را با نمرات مردانی که مشخصه‌های خطر از جمله سن، نژاد و سایر شرایط سلامتی مشابه داشتند، مقایسه کردند. تمام افرادی که در این تحقیق شرکت‌ کردند، برای کنترل کلسترول خون داروی استاتین مصرف می‌کردند.

نمره سی‌ای‌سی میزان کلسیمی را که به صورت پلاک‌های سخت در شریان‌های داخل و اطراف قلب جمع می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند. این پلاک‌ها توده‌هایی مومی‌شکل از چربی و کلسترول‌، کلسیم یا سایر موادند که می‌توانند به مرور زمان رشد کنند و به صورت پلاک‌هایی سخت دربیایند که می‌توانند جریان خون را مسدود کنند و به عوارضی جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شوند. نمره سی‌ای‌سی صفر به این معنی است که هیچ پلاک کلسیمی پیدا نشده است که نشان‌دهنده خطر پایین حمله قلبی یا بیماری قلبی است. هرچه نمره سی‌ای‌سی بالاتر باشد، پلاک‌های بیشتری می‌توانند شریان‌های خونی فرد را مسدود می‌کنند و او را در معرض خطر حمله یا بیماری قلبی قرار دهند.

همه شرکت‌کنندگان در این پژوهش دو بار دست‌کم با فاصله یک سال، برای مشخص شدن این نمره سی‌ای‌ای اسکن شدند و نتایج نشان داد که نمره خطر در زنان به طور متوسط دو برابر مردان افزایش یافت که نشان می‌داد سلامتی قلب زنان پس از یائسگی به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

یائسگی چه ارتباطی با سلامتی قلب دارد؟

عامل احتمالی ارتباط‌‌دهنده سلامتی قلب و یائسگی، جدا از سن، استروژن است. البته مردان هم استروژن دارند، فقط سطح استروژن در آن‌ها پایین‌تر از زنان است.

مسئولیت اصلی این هورمون کمک به رشد جنسی زنانه است، اما نقش‌های ثانویه بسیاری هم در بدن ایفا می‌کند. برای مثال، استروژن عامل نگهداری و مراقبت بسیار مفیدی برای سیستم قلب و عروق است و به باز نگه‌‌داشتن رگ‌های خونی کمک می‌کند و خطرات فشار خون بالا را کاهش می‌دهد. هورمون استروژن با اتصال به رگ‌ها، کلسترول و پلاک‌ها را هم از شریان‌ها پاک می‌کند و از این گذرگاه‌های جریان خون در برابر سخت‌ شدن و تنگ شدن محافظت می‌کند. این هورمون مشابه رادیکال‌های آزاد، یعنی مولکول‌های سرگردان مضری که به دلیل استرس اکسیداتیو ایجاد می‌شوند، چسبناک است و به پاکسازی آن‌ها کمک می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد.

زمانی که زنی یائسه می‌شود، تولید استروژن در تخمدان‌هایش به میزان قابل‌توجهی کند می‌شود و آثار محافظتی این هورمون از دست می‌رود. در طول یائسگی، همان‌طور که از بین رفتن استروژن‌ها آغاز می‌شود (این روند مانند دیمر در مدار الکتریکی عمل می‌کند و در طول زمان رخ می‌دهد نه مانند کلید چراغ که یک‌باره خاموش و روشن می‌شود) افزایش بافت چربی، افزایش وزن، کاهش متابولیسم و تاثیر روی خواب مشاهده می‌شود. 

ملیسا تریسی، متخصص قلب، می‌گوید که همه این تغییرات خطرات ابتلا به بیماری‌های قلبی را در زنان افزایش می‌دهند.

محافظت از قلب پس از یائسگی

به گفته تریسی، پیروی از سبک زندگی سالم بهترین راه محافظتی و ورزش، رژیم غذایی درست با مصرف کمتر چربی‌های اشباع‌شده و مصرف بیشتر غذاهای کامل و همچنین مراقبت از سلامت روان و خواب از طریق تمرین ذهن‌آگاهی برای مقابله با استرس از راهکارهای آن است.

این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که اگرچه استروژن طبیعی برای سیستم قلب و عروق اثر محافظتی دارد، استروژن مصنوعی که در درمان جایگزینی هورمونی یا اچ‌آرتی (HRT) برای درمان گرگرفتگی و علائم یائسگی استفاده می‌شود، چنین کارآیی ندارد و حتی می‌تواند خطر مشکلات قلبی عروقی دیگر مانند لخته‌ شدن خون را افزایش می‌دهد. این روش برای افرادی که سابقه سرطان پستان یا رحم، بیماری کبدی یا حملات قلبی دارند هم توصیه نمی‌شود.

هنوز مشخص نیست که چرا استروژن مصنوعی مانند هورمونی که تخمدان‌ها تولید می‌کنند، فواید قلبی‌عروقی ندارد.

تریسی همچنین به مصرف استاتین‌ها، در صورتی که پزشک آن را توصیه کرده باشد، اشاره می‌کند.