سیروس برنا‌بلداجی کارشناس حوزه غرب آسیا و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با تحولات اخیر منطقه به ویژه وقایع یمن و عراق که پس از سقوط بشار اسد شاهد آن بودیم، تصریح کرد: اولین نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که تحولات جاری در منطقه در چارچوب یک برنامه عمل مشخص و از پیش طراحی‌شده به مرحله اجرایی درآمده است. در این بین، نقش محوری را سه کشور ایالات متحده آمریکا، اسرائیل و ترکیه به عنوان هسته مرکزی این رخدادها و تحولات ایفا کرده‌اند. دایره یا پوسته بعدی اثرگذاری را باید نسبت به توافق نانوشته‌ای که بین آمریکا و روسیه وجود دارد و همچنین نظر مساعد اتحادیه اروپا، به‌ویژه فرانسه که به طور سنتی در منطقه شامات و لبنان تاثیرگذار است، تحلیل کرد. 

ترامپ تأییدیه‌ای به روسیه داده‌ تا بتواند آبرومندانه و کم‌هزینه‌تر از باتلاق اوکراین خارج شود

وی ادامه داد: اگر بخواهیم به شکل موضوعی و جزئی به این تحولات نگاه کنیم، به نظر می‌رسد که توافق نانوشته‌ای بین آمریکا با نقش متناظری که برای دو کشور اوکراین و سوریه طراحی شده، وجود دارد. به بیان دیگر، به نظر می‌رسد که در یک ملاحظه کلی نانوشته، آمریکا و به‌ویژه دولت جدید ایالات متحده تحت رهبری آقای ترامپ، تأییدیه‌ای به روسیه داده‌اند تا این کشور بتواند به‌نحو نسبتا نرم، ناملموس، آبرومندانه و کم‌هزینه‌تری از باتلاق اوکراین خارج شود و در عوض، روسیه در زمینه برنامه‌ریزی برای سوریه همکاری کند. یکی از الزامات همکاری نیز این بود که جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه با خود همراه کند و تحت فشار قرار دهد، به‌گونه‌ای که جمهوری اسلامی ایران در خلأ قرار گیرد و به نوعی دور بخورد.

افزایش تعامل کشورهای عربی با پیش‌قراولی عربستان، امارات و قطر

این تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه درباره بیانیه اخیر اتحادیه عرب که در آن از ایران خواسته‌اند در تحولات کنونی سوریه دخالت نکند، عنوان کرد: می‌توان گفت که این موضوع نشان‌دهنده میزان سازگاری و تعامل کشورهای عربی، در این مسیر با پیش‌قراولی عربستان، امارات و قطر است. این تعاملات با نظم جدیدی که در خاورمیانه شکل می‌گیرد، در مقایسه با گذشته جدی‌تر و تعیین‌کننده‌تر شده است. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، ارتقای سطح مناسبات کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی به‌طور محسوس است که تعیین‌کننده‌تر و جدی‌تر شده است و این موضوع فقط ناظر به ملاحظات سیاسی نیست، بلکه شامل انتقال انرژی و گشودن محورهای مناسبات تجاری در غرب خاورمیانه نیز می‌شود. 

 موضع اتحادیه عرب در قبال ایران به سمت تهاجمی‌تر شدن پیش رفته است 

وی افزود: سومین ملاحظه قابل توجه در این زمینه به مدیریت و کنترل نیروهایی که تحت عنوان نیروهای نیابتی شناخته می‌شوند، مربوط می‌شود. این نیروها شامل گروه‌هایی در یمن و عراق مانند حشدالشعبی هستند. این اتفاق در شرایطی افتاده است که حزب الله به آن سطح از کم تحرکی که مدنظر غربی‌ها بوده، رسیده است. همچنین، محرز است که موضع اتحادیه عرب در قبال جمهوری اسلامی ایران به سمت تهاجمی‌تر شدن پیش رفته و این شرایط الزامات خاصی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه دارد.

تحرکات دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به صورت شبانه‌روزی پیگیری شود

برنابلداجی با اشاره به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بیان کرد: باید با توجه به ملاحظات منطقه‌ای، اقداماتی اتخاذ شود که به تقویت روابط با کشورهای همسایه و کاهش تنش‌ها منجر شود. لازم است تحرکات دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به شدت افزایش یابد و به صورت شبانه‌روزی پیگیری شود. همچنین، به عنوان الزامات راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، باید در خارج از کشور صدای واحدی از این جمهوری شنیده شود. نباید مانند گذشته، برخی از مبادی یا اشخاص ذی‌ربط و غیرذی‌ربط از تریبون‌های مختلف نکات یا سخنان ناهمخوان و متعارضی را بیان کنند، این موضوع قطعا به کشور آسیب می‌زند.

مراقب باشیم گزکی به رقبای منطقه‌ای یا دشمنان داده نشود

وی با بیان اینکه باید در اعلام مواضع، هوشمندانه رفتار شود، گفت: به‌عنوان نمونه، مواضع اعلامی شخص وزیر خارجه کشورمان به‌گونه‌ای است که کلمات به کار رفته از دقت و حساب‌شدگی برخوردارند. امید است که سایر مبادی ذی‌ربط جمهوری اسلامی ایران نیز این دقت نظر را مورد توجه قرار دهند. باید بسیار مراقب باشیم که بهانه یا گاف یا گزکی به رقبای منطقه‌ای یا دشمنان داده نشود. واضح است که اسرائیل با فشاری که بر تروئیکای اروپایی و کشورهای منطقه، به‌ویژه ایالات متحده و تهران وارد می‌کند، تلاش می‌کند که به‌طور مستقیم به جمهوری اسلامی ایران حمله کند. در این میان، ایالات متحده و آقای ترامپ با این اقدام اسرائیل مخالف هستند. 

 اولویت نخست ترامپ این است که پرونده‌های باز تنش در منطقه و نقاط دیگر جهان را ببندد

این کارشناس سیاست خارجی با طرح این پرسش که چرا ایالات متحده با این اقدام اسرائیل علیه ایران مخالف است، تاکید کرد: به نظر می‌رسد دو یا سه علت اصلی وجود دارد؛ اول اینکه اولویت نخست ترامپ این است که تا مارس ۲۰۲۵ و برگزاری مراسم تحلیف، پرونده‌های باز تنش در منطقه و نقاط دیگر جهان، به‌ویژه خاورمیانه را ببندد تا منافع ملی و اقتصادی ایالات متحده تأمین شود. دوم اینکه ترامپ به دنبال کاهش هزینه‌ها با نگاه اقتصادی خود است تا فشار کمتری به مالیات‌دهندگان و شهروندان آمریکایی وارد شود. سوم اینکه نمی‌توان پیش‌بینی کرد که ترامپ با توجه به روحیات و کاراکتر خود چقدر به تعهدات بین‌المللی‌اش، به‌ویژه در زمینه تعهدات در مذاکرات نوین مربوط به پرونده هسته‌ای ایران، پایبند خواهد بود. نمی‌توان گفت ترامپی که به دنبال بستن خیلی از پرونده‌ها است در آن مورد هم با ثبات عمل خواهد کرد یا ممکن است وارد یکسری رفتارهای متعارض شود و به تعهدات خود عمل نکند اما شواهد نشان می دهد که تلاش می‌کنند اگر موفق شوند پرونده سوریه را ببندند، امنیت را در آنجا برقرار کرده و روند بازسازی را آغاز کنند، انتخابات مجلس مؤسسان را تشکیل دهند و قانون اساسی جدیدی بنویسند، به‌نظر می‌رسد که فرایند دولت-ملت‌سازی در سوریه نوین را به مرحله‌ای قابل اتکا برسانند.

باید نسبت به تصمیمات ترکیه و طالبان با دقت و واقع‌بینی بیشتری عمل کنیم

وی با اشاره به مسائل منطقه‌ای، خاطرنشان کرد: دو نکته مهم وجود دارد که لازم است بر آن‌ها تأکید شود؛ نخست اینکه تاریخ گذشته و تحولات سوریه نشان داده است که رفتارها و قول‌های روسیه قابل اتکا نیستند و ما باید توازن را در مناسبات جهانی خود با قدرت‌های مختلف برقرار کنیم. نکته دوم اینکه در تحولات اخیر، به‌ویژه در ترکیه، نقش رمزآلود و بلندپروازانه‌ای که به راهبرد نوعثمانی‌گری مشهور است، دنبال شده و این موضوع منجر به تضعیف جایگاه منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران به طور قابل‌ملاحظه‌ای شده است. لذا، باید تمرکز بیشتری بر تحرکات ترکیه داشته باشیم. همچنین در سمت مرزهای شرقی کشور نیز، نگاه خوشبینانه‌ای نسبت به دولت طالبان داریم که باید نگاه واقع‌بینانه‌تری نسبت به دولت طالبان داشته باشیم.

انتهای پیام/