به گزارش شفقنا رسانه از ایسنا، در واقع Misinformation به اطلاعات غلطی گفته می‌شود که به‌عنوان حقیقت و اطلاعات درست ارائه می‌شود؛ اما Disinformation نوعی از اطلاعات تقلبی است که به‌ عمد و با هدف فریب و گمراه کردن افراد ساخته و منتشر می‌شود.  به‌عبارت‌دیگر، Misinformation و Disinformation هر دو به اطلاعات غلط و نادرست اشاره دارند، با این تفاوت که در انتشار اولی عمدی وجود ندارد، اما دومی به‌صورت عمدی نادرست منتشر می‌شود.

شناخت این دو مفهوم در حوزه رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و جامعه دارای اهمیت زیادی است. توضیح این نکته نیز ضروری است از آنجاکه کار بر روی این مفاهیم در زبان فارسی عمری کوتاه دارد، معادل‌های جاافتاده و متداولی برای آن‌ها وجود ندارد و معادل‌های متفاوتی برای آن‌ها به کار می‌رود. اطلاعات نادرست( Misinformation ) تعریف اطلاعات نادرست یا Misinformation اطلاعات غلط یا ناقصی است که نیت خاصی پشت نشر آن وجود ندارد و ممکن است به‌اشتباه یا به علت کم‌دقتی در سنجش اعتبار منابع منتشر شود. حتی ممکن است توسط افرادی ناآگاه که اطلاعات را اشتباه منتشر می‌کنند گسترش یابد و از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌طور مداوم بازنشر شود.

برای شناسایی اطلاعات نادرست یا Misinformation، آگاهی از مهارت‌های اصولی ارزیابی منابع و تفسیر اطلاعات بسیار مفید است. تحقیق درباره منابع و اطلاعات منتشرشده و همچنین بهره‌گیری از چند منبع مختلف برای تأیید آن اطلاعات می‌تواند کارساز باشد. اطلاعاتی که منتشر می‌شود اگر در همان نگاه و برداشت اول بسیار ناهمخوان با واقعیت به نظر برسد، باید موردتوجه و حساسیت قرار بگیرد؛ چراکه ممکن است اطلاعات نادرست باشد. اولین قدم در بررسی اطلاعات، شناسایی منبع آن است. باید توجه کرد که اطلاعات از کجا آمده است؛ آیا منبع معتبر آن را ارائه کرده یا خیر؟ اگر منبع قابل‌اعتماد نباشد احتمال اینکه اطلاعات اشتباه باشد بالا می‌رود بررسی دقیق اقوال و ادعاها جدا از منبع اطلاعات نیز اهمیت دارد.

حتی اگر منبع معتبر باشد باید به محتوا و ادعاهای ارائه‌شده توجه کرد. اگر اطلاعات حاوی ادعاهایی به نظر بی‌پایه باشند احتمال غلط بودن آن‌ها افزایش می‌یابد. مقایسه اطلاعات با منابع معتبر درزمینه مرتبط نیز مفید است. اگر منبع مستقل و معتبر محتوا را تأیید نکند بازهم احتمال غلط بودن اطلاعات بالا می‌رود در مواردی که محتوا شامل مسائل پیچیده‌تری است پیشنهاد می‌شود به افراد متخصص مراجعه شود تا اطلاعات اصولی آن‌ها موردبررسی قرار گیرد و از قدرت تحلیل و میزان دانش آن‌ها برای بررسی صحت اطلاعات استفاده شود.

استفاده از ابزارهای تحقیق اینترنتی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. منابعی مانند وب‌سایت‌های راستی آزمایی یا Fact-checking می‌توانند در شناسایی اطلاعات نادرست مؤثر باشند. این سرویس‌ها معمولاً ادعاها و اخبار را بررسی کرده و اطلاعات درست و نادرست را تشخیص می‌دهند. ممنوعیت انتشار اطلاعات اشتباه در صورت اطمینان از اشتباه بودن آن‌ها امری ضروری است. از انتشار این اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها خودداری کنید تا از گسترش اطلاعات نادرست جلوگیری شود. توجه به تشخیص اطلاعات نادرست نیاز به‌دقت و توجه دارد. گاهی اوقات ممکن است اطلاعات درست به نظر بیایند، اما درواقع غلط باشند. به همین دلیل باید مراقب باشید و به تحقیقات و منابع معتبر اعتماد کنید تا از گسترش اطلاعات نادرست جلوگیری کنید. پیشگیری از اشتراک‌گذاری اطلاعات غیردقیق از منابع نامعتبر می‌تواند به کاهش گسترش اطلاعات نادرست کمک کند.

ترویج مهارت‌های آگاهی از رسانه‌ها و ارتباطات ایمن نیز می‌تواند به افراد کمک کند تا از اطلاعات نادرست محافظت کنند. اطلاعات گمراه‌کننده (Disinformation) تعریف اطلاعات گمراه‌کننده یا Disinformation به اطلاعات تقلبی یا غلطی اشاره دارد که با هدف تضعیف، مخدوش کردن یا گمراه‌سازی مخاطبان منتشر می‌شوند. این اطلاعات معمولاً به‌دقت تدارک دیده‌شده و توسط افراد یا گروه‌هایی با اهداف خاص منتشر می‌شوند. Disinformation اغلب با مقاصد سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی منتشر می‌شود. نحوه شناسایی اطلاعات گمراه‌کننده یا Disinformation به تحلیل منابع پیرامون محتوای تغییر داده‌شده بستگی دارد.

علی‌اصغر زارعی – مدرس دانشگاه کارشناس ارشد مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی – مهندسی فناوری و اطلاعات- در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه افراد باید به‌طور دقیق به محتوای منتشر شده توجه کنند و تلاش کنند محتواهای معتبر و منابع موثق را در میان آن‌ها شناسایی کنند، اظهار کرد: شناسایی اطلاعات گمراه‌کننده که به‌عنوان اطلاعات تقلبی و غلط باهدف تضعیف و تخریب اهداف خاص یا ایجاد توهمات منفی شناخته می‌شود، می‌تواند کمی دشوار و پیچیده باشد. بنابراین برای شناسایی اطلاعات گمراه‌کننده، می‌توانید مراحل و روش‌هایی را دنبال کنید.

وی افزود: منبع اصلی اطلاعات مراجعه کرده و شناسایی رأی‌دهندگان آن مهم است. البته بررسی تاریخچه و پیشینه منبع اطلاعات بسیار حائز اهمیت بوده چون منابعی که پیش‌ از این اطلاعات نادرست ارائه داده‌اند، ممکن است در آینده نیز این کار را انجام دهند. در قدم بعدی بهتر است محتوا را با دقت بررسی کنید. نشانه‌هایی مانند عدم ذکر منابع، جزئیات ناکافی، ادعاهای بی‌پایه یا استفاده از زبان تحریف آلود می‌توانند علامت‌هایی از اطلاعات گمراه‌کننده باشند.

زارعی گفت: سعی کنید درستی و وسعت اطلاعات علمی و تحلیلی مرتبط با محتوای خاص را مشخص کنید و آن‌ها را با اطلاعات ارائه‌شده مقایسه کنید. در صورت تعارض با داده‌های علمی معتبر، احتمالاً اطلاعاتی که به‌ظاهر تخصصی هستند هم نادرست‌اند. همچنین  توانایی تفکر انتقادی می‌تواند به شناسایی اطلاعات تخصصی کمک کند. تلاش کنید پرسش‌های چالش‌برانگیز مطرح کنید و دنبال دلایل و منابع علمی برای اطلاعات باشید. در مراحل بعدی بهتر است به منابع تحقیقی اعتماد کنید. دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های دولتی معمولاً اطلاعات علمی و تحلیلی قابل‌اعتمادی ارائه می‌دهند.

این کارشناس ارشد مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی – مهندسی فناوری و اطلاعات با بیان اینکه در موارد پیچیده‌تر، می‌توانید با تحلیلگران، متخصصان و محققان همکاری کنید تا از صحت اطلاعات مورداستفاده خود اطمینان حاصل کنید، ادامه داد: شناسایی اطلاعات تخصصی از اطلاعاتی که ظاهر تخصصی دارند، نیازمند دقت، تفکر انتقادی و استفاده از منابع قابل‌اعتمادی است که در بالا به آن‌ها اشاره شد. همچنین، آموزش افراد درزمینه تفکر انتقادی و ارزیابی اطلاعات می‌تواند به تشخیص اطلاعات تخصصی نادرست کمک کند.

این موضوع نیازمند آگاهی افراد از تاکتیک‌های انتشار اطلاعات تقلبی و توانایی ارزیابی منابع و محتوای منتشر شده است. ترویج دانش عمومی در مورد این مسائل و تشویق به تفکر منطقی و تحلیلی می‌تواند به مقابله با اطلاعات گمراه‌کننده یاری برساند.  همچنین گزارش اطلاعات تقلبی میتواند از بازنشر اینگونه اطلاعات جلوگیری کند. اگر با یک خبر دروغ مواجه شدید، آن را گزارش دهید. این اقدام می‌تواند به پلتفرم‌های اجتماعی و سرویس‌های خبری کمک کند تا اطلاعات گمراه‌کننده را از محیط‌های خود حذف کنند. همچنین، افرادی که توانایی تشخیص اخبار کاذب رادارند، باید به دیگران نیز آموزش دهند.

کارشناسان بر این باورهستند اطلاعات گمراه‌کننده (Disinformation) و اطلاعات نادرست (Misinformation) امروز یکی از چالش‌های اصلی در دنیای دیجیتال هستند. انتشار اطلاعات نادرست یا دروغ می‌تواند تأثیرات جدی بر جامعه و جهان داشته باشد. آگاهی عمومی و تعلیم و تربیت دیجیتال می‌تواند از انتشار اطلاعات گمراه‌کننده و اطلاعات نادرست تا حد زیادی جلوگیری کند. آموزش مردم درباره تشخیص منابع معتبر و اخبار دروغ نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. همکاری میان افراد، شرکت‌ها و دولت‌ها می‌تواند به ایجاد یک جامعه آگاه از مسائل اطلاعاتی کمک کند. این تعامل و همکاری می‌تواند به‌مواجهه مؤثر با اطلاعات گمراه‌کننده و اطلاعات نادرست یاری رساند.

به‌طور خلاصه، تغییرات در عادات و اهمیت دادن به تعلیم و ترویج مهارت‌های تفکر انتقادی می‌تواند به ما کمک کند تا در جلوگیری از انتشار اطلاعات گمراه‌کننده و اطلاعات نادرست موفق باشیم و به جامعه‌ای اطلاعاتی و سالم برای همه دست پیدا کنیم. از ادعاهای سیاسی غلط تا رویدادهای ساختگی دشمنان کشور، تأثیر اطلاعات گمراه‌کننده در هر جمعی از جامعه قابل‌مشاهده است؛ اما موضوعی حتی نگران‌کننده‌تر، مطالعه‌ای است که نشان داده که ما حتی زمانی که تمایل به اعتماد به یک منبع خاص نداریم، باز هم دچار ضعف‌هایی در تشخیص راستی یا درستی اطلاعات هستیم. این به معنای آن است که حتی زمانی که تلاش می‌کنیم اطلاعات را بررسی و تأیید کنیم، احتمال دارد که در دام بیفتیم.