نوروز، نه‌فقط یک جشن، بلکه بیانیه‌ای از فرهنگ، تمدن و هویت ایرانی است که قرن‌ها در برابر طوفان حوادث ایستادگی کرده و همچنان با صلابت، پیام‌آور شکوه ایران‌زمین است. این آیین کهن، همچون رشته‌ای نامرئی، نسل‌های ایرانی را به هم پیوند داده و به عنوان نماد وحدت ملی، هر ساله در میان ایرانیان، در هر نقطه‌ای از جهان، با شکوه تمام برگزار می‌شود.

نوروز؛ میراثی از اعماق تاریخ ایران

نوروز از معدود جشن‌هایی در جهان است که هزاران سال دوام آورده و همچنان زنده و پویاست. برخلاف بسیاری از آیین‌های کهن که با تغییرات زمانه محو شده‌اند، نوروز نه‌تنها از میان نرفته، بلکه با گذشت قرن‌ها، دامنه تأثیرگذاری‌اش بیشتر شده است.

قدمت نوروز به دوران ایران باستان بازمی‌گردد، زمانی که نیاکان ما با دانش ژرف خود درباره طبیعت، گردش فصل‌ها و اهمیت اعتدال بهاری، این روز را به عنوان آغاز سال نو برگزیدند. در دوره هخامنشیان، این جشن نه‌فقط یک آیین مردمی، بلکه یک رویداد ملی و حکومتی بود که در تخت جمشید، قلب قدرت ایران، برگزار می‌شد. در آن روز، نمایندگان اقوام مختلف، از سراسر امپراتوری پهناور ایران، به دربار شاهنشاهی می‌آمدند و نوروز را در کنار یکدیگر جشن می‌گرفتند. این مراسم، نماد وحدت و همبستگی مردمانی بود که تحت پرچم ایران‌زمین، با هویت مشترک خود زندگی می‌کردند.

در دوران ساسانیان، نوروز به اوج اهمیت خود رسید و در تقویم رسمی امپراتوری جایگاه ویژه‌ای یافت. حتی پس از ورود اقوام بیگانه، این جشن همچنان پایدار ماند و ایرانیان با زیرکی و هوشمندی، آن را به عنوان بخشی از فرهنگ خود حفظ کردند.

نوروز؛ تبلور هویت ایرانی در برابر تاریخ

ایران در طول تاریخ، تهاجمات، تغییرات و حوادث بسیاری را تجربه کرده است. از حمله اسکندر مقدونی گرفته تا یورش مغولان، از سلطه اقوام بیگانه تا تغییرات سیاسی و اجتماعی، اما در این میان، نوروز همچون دژی مستحکم، یکی از نمادهای هویت ملی ایرانیان باقی ماند.

زمانی که اعراب به ایران حمله کردند، بسیاری از آیین‌های ایرانی تحت فشار قرار گرفت، اما نوروز زنده ماند. ایرانیان با ذکاوت، این جشن را نه‌تنها حفظ کردند بلکه آن را تقویت کرده و به نمادی از مقاومت فرهنگی تبدیل نمودند. در دوران مغول نیز، هرچند این سرزمین ویرانی‌های بسیاری به خود دید، اما فرهنگ ایران چنان نیرومند بود که حتی مهاجمان را نیز تحت تأثیر خود قرار داد. نوروز همچنان جشن گرفته شد و در دل مردم ریشه دواند.

در دوران معاصر نیز، نوروز همچنان به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جشن ایرانیان باقی مانده است. با تمام تغییرات اجتماعی و سیاسی که در کشور رخ داده، این جشن به مثابه پیوندی میان گذشته، حال و آینده، هر ساله با شکوه برگزار می‌شود.

نوروز و پیوند عمیق آن با طبیعت و زندگی ایرانیان

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد نوروز، پیوند آن با طبیعت است. برخلاف بسیاری از جشن‌های دیگر که ریشه در رویدادهای تاریخی یا باورهای خاص دارند، نوروز همگام با تغییرات طبیعی زمین و اعتدال بهاری برگزار می‌شود.

در این روز، زمین پس از خواب طولانی زمستانی بیدار می‌شود، درختان شکوفه می‌دهند، چشمه‌ها پرآب‌تر می‌شوند و هوا سرشار از تازگی و حیات می‌شود. ایرانیان نیز همگام با این دگرگونی، خانه‌های خود را پاکیزه می‌کنند، لباس نو می‌پوشند و سال نو را با امید و طراوت آغاز می‌کنند. این هماهنگی با طبیعت، نشان‌دهنده عمق درک ایرانیان از چرخه‌های حیات و تعامل آن‌ها با محیط زیست است.

واژه نوروز از زبان فارسی میانه (nōgrōz) گرفته شده که ریشه در زبان اوستایی دارد. مورخان، معادل اوستایی آن را navaka raocah حدس زده‌اند. امروزه در فارسی این واژه برای دو معنی استفاده می‌شود:

نوروز عام: روز آغاز اعتدال بهاری (برابری شب و روز) و آغاز سال نو

نوروز خاص: روز ششم فروردین با نام «روز خرداد»

ایرانیان باستان از نوروز به عنوان «ناوا سرِدا» یعنی سال نو یاد می‌کردند. مردمان ایرانی آسیای میانه در دوره‌های سغدیان و خوارزمشاهیان، نوروز را نوسارد و نوسارجی، به معنای سال نو می‌خواندند.

به عقیده احسان یارشاطر، بنیان‌گذار دانشنامه ایرانیکا، با توجه به قواعد آواشناسی، نگارش این واژه در الفبای لاتین به صورت Nowruz توصیه می‌شود (وی در این رابطه تلفظ فارسی را مبنا قرار داده است). امروزه در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی این شکل از املا استفاده می‌شود.

آیین‌های نوروزی؛ جشنواره‌ای از نمادهای ملی

۱. چهارشنبه‌سوری؛ پیشواز نوروز
جشن نوروز با مراسم چهارشنبه‌سوری آغاز می‌شود، شبی که در آن ایرانیان با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن، غبار غم‌های سال گذشته را می‌زدایند و خود را برای استقبال از سال نو آماده می‌کنند. آتش در فرهنگ ایرانی نمادی از پاکی، روشنایی و زندگی است و پریدن از روی آن، نشانی از نو شدن و بدرود با کهنگی‌هاست.

۲. خانه‌تکانی؛ تجدید حیات در زندگی
یکی از سنت‌های دیرینه نوروز، خانه‌تکانی است. این آیین، نه‌فقط به‌معنای نظافت خانه، بلکه به‌عنوان نمادی از تغییر، تحول و آمادگی برای یک آغاز تازه شناخته می‌شود. ایرانیان با خانه‌تکانی، نه‌فقط گرد و غبار را از خانه‌های خود می‌زدایند، بلکه دل‌های خود را نیز از کینه‌ها و غصه‌های گذشته پاک می‌کنند.

۳. هفت‌سین؛ نمادهای جاودانه فرهنگ ایرانی
سفره هفت‌سین یکی از مهم‌ترین نمادهای نوروز است که هر یک از اجزای آن، حامل مفاهیمی عمیق از آرمان‌های ایرانیان در سال نو هستند:

• سبزه: نماد طراوت، سرزندگی و امید
• سمنو: نماد برکت و روزی فراوان
• سیب: نماد سلامتی و زیبایی
• سنجد: نماد عشق و خرد
• سیر: نماد محافظت و ایمنی
• سماق: نماد صبر و بردباری
• سرکه: نماد پذیرش تغییرات و تجربه‌اندوزی

۴. سیزده‌بدر؛ بدرقه نوروز در آغوش طبیعت
سیزدهم فروردین، ایرانیان به دل طبیعت می‌روند تا سال نو را در دامان زمین جشن بگیرند. این سنت کهن، نه‌فقط فرصتی برای شادی و تفریح است، بلکه یادآور اهمیت احترام به محیط زیست و پیوند ایرانیان با طبیعت است.

نوروز؛ میراثی جهانی با خاستگاهی ایرانی

نوروز از مرزهای ایران فراتر رفته و در بسیاری از کشورهای همسایه و فراتر از آن جشن گرفته می‌شود. از آسیای میانه تا قفقاز، از کردستان تا بالکان، نوروز همچنان زنده است و به عنوان نمادی از فرهنگ ایرانی، الهام‌بخش بسیاری از ملت‌ها بوده است.

در سال ۲۰۱۰، سازمان ملل متحد نوروز را به عنوان «روز جهانی نوروز» ثبت کرد و یونسکو آن را به عنوان میراث فرهنگی جهانی به رسمیت شناخت. این رویداد، تأکیدی بر جایگاه برجسته این جشن در تاریخ تمدن بشری و نقش ایران در شکل‌گیری هویت فرهنگی منطقه است.

نوروز، تنها یک جشن نیست، بلکه روح زنده ایران‌زمین است. این آیین، قرن‌ها نماد همبستگی ملی، شکوه تمدن و هویت ایرانیان بوده و همچنان پرچم‌دار فرهنگ و غرور ملی باقی خواهد ماند.

امروز، در دنیای مدرن، نوروز همچنان پیام‌آور دوستی، صلح و وحدت است و همان‌گونه که در گذشته، ایرانیان را به هم پیوند داده، در آینده نیز همچنان به‌عنوان نیرویی برای همبستگی و شکوه ایران پایدار خواهد ماند.

پیام تبریک نوروزی ما به شما 

نوروز، این میراث جاودان نیاکان، بار دیگر از راه رسید؛ پیام‌آور تازگی، همبستگی و عظمت ایران‌زمین. این جشن، نه‌فقط یک آغاز تقویمی، بلکه تجلی هویت و پیوند ناگسستنی ایرانیان با تاریخ پرشکوه خود است.

سایت خرداد، به نمایندگی از همه ایرانیانِ دل‌سپرده به این خاک مقدس، فرارسیدن نوروز باستانی را به همه هم‌میهنان، از هر کجای ایران که هستند، تبریک می‌گوید. بیایید در این سال نو، با یادآوری عظمت گذشته، آینده‌ای پرافتخار برای ایران بسازیم. پرچم این سرزمین کهن همیشه برافراشته باد، نوروزتان پیروز، ایرانتان جاوید!