غلامرضا اورعی ۶ خرداد، در نشست «بخشش و پیامدهای آن در زیست اجتماعی» که به مناسبت سالروز شهادت امام جواد(ع) در جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: زندگی اجتماعی برای همکاری و تعامل به وجود آمده و این نکته مورد توجه است که اگر انسان‌ها از یکدیگر جدا زندگی کنند به چه شکلی خواهد بود. انسان‌ها به تدریج به این احساس خواهند رسید که بسیاری از نیازهای انسان با پول خریدنی است.

وی عنوان کرد: برای هر کاری شاید نوآوری تعریف شده باشد اما این تصور که همه نیازهای انسان خریدنی است تصور درستی نیست؛ هر چند مؤسساتی هستند که خدماتی در ازای پرداخت پول ارائه کنند اما خلاء عاطفی را نمی‌توان با پول پر کرد.

استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: کسی نیست که پول بگیرد و شما را دوست داشته باشد، دلش برای شما بسوزد و مصمم باشد که به شما کمک کند، البته بعضی از این موارد را با پول نمی‌توان خرید، لذا انسان‌ها نیازمند یک روابط اجتماعی از جنس عاطفی هستند.

وی گفت: تفاوت استعدادها، روحیه‌ها و اولویت‌های متفاوت در باب مسائل مختلف، نابرابری را شکل می‌دهد، لذا نابرابری از زندگی بشر قابل حذف نیست و همین نابرابری فاصله انسان‌ها را زیاد و احساس پیوند را تضعیف می‌کند.

فقر عاطفی بسیار شکننده‌تر از فقر اقتصادی است

اورعی با اشاره به اینکه بخشش و گذشت از ابعاد مختلف می‌تواند به شدت این مباحث را ترمیم کند، تصریح کرد: البته با کمک مالی فاصله فقر کاهش می‌یابد و حتی منجر به ایجاد روابط عاطفی می‌شود، اما فقر عاطفی بسیار شکننده‌تر از فقر اقتصادی است؛ فقر اقتصادی فشار کمتری در حس انسان ایجاد می‌کند، جوامع زیادی در فقر در اعصار متوالی زیستند اما در کنار هم بودند. به عنوان مثال اینکه مردم در یک حادثه تصادف فقط نظاره‌گر باشند جای تأمل دارد و آن فرد حادثه دیده به شدت احساس تنهایی خواهد کرد، لذا به صورت عادی نیاز ما به مسائل مختلف انسانی بوده که قیمت آن خوبی کردن است.

استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: شرط زندگی اجتماعی، باهم بودن و تعامل است اما شرط ارتقاء زندگی اجتماعی تعاملات عاطفی نابرابر است؛ یعنی مواردی از قبیل گذشت افرادی که ممکن است گذشت نکرده باشند یا دلسوزی برای افرادی که دلسوزی نکرده‌اند، می‌تواند جامعه را ترمیم کند، ارتقاء دهد و انسان‌ها را به هم متصل کند.

اورعی اضافه کرد: به زبان عامه، در روابط دینی توصیه شده، در برابر خویشاوندان که قطع رابطه کرده‌اند باید منت‌کشی کنیم، لذا اگر فامیل ما قطع رابطه کرد ما مکرر با او رابطه عاطفی برقرار کنیم تا تسلیم رابطه عاطفی شود.

فرمان دینی پیامبر(ص) درباره پیوند انسانیت

وی گفت: پیامبر می‌فرماید «صِلْ مَنْ قطعک و قُلِ الحقَّ و لَوْ عَلیکَ یا علی نَفْسِکَ و أحْسِنْ بِمَنْ أسَاءَ إلیْکَ، کسی که از تو بریده به او بپیوند همیشه و در هر جا، آنچه حق است بگو اگرچه به زیانت تمام شود، نیکی کن درباره کسی که به تو بدی کرده است»، لذا بر اساس این فرمان دینی پیامبر(ص)، در شبکه خویشاوندی مامور به منت‌کشی هستید. این پیوندها از اهمیت بالایی برخوردار است تا حفظ شود از طرفی در شبکه دوستان و همکاران هم باید این امر حفظ شود.

استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه انسان خود را تنها و تنهاتر می‌کند، عنوان کرد: مشکلات عجیب تنهایی نیز فاجعه عظیمی برای انسان تنها است، لذا رمز حفظ و ارتقاء پیوندها و رمز بهبود کلام اجتماعی بخشش است.

اورعی در پاسخ به این سوال که در جامعه مدام از وضعیت اقتصادی صحبت می‌شود، اما آیا این ریشه اجتماعی دارد یا خیر، بیان کرد: بر اساس معادلات اقتصادی و متغیرهای آن می‌توان به این امر پی برد که همه این مشکلات اقتصادی از اعمال انسان سر می‌زند اگر کاسبی به فکر درآمد چندبرابری است این به اقتصاد ربطی ندارد، این یک موضوع اجتماعی است. اگر همه انسان‌ها با تصور اینکه همسایه ما باید شبیه ما باشد به میدان بیایند یک انقلاب اقتصادی اتفاق خواهد افتاد.

وی با اشاره به مغفول ماندن بُعد ناب اجتماعی، اظهار کرد: هر چند به سایر جنبه‌های اجتماعی مرتبط با سیاست، فرهنگ و اقتصاد توجه شده اما این بخش نادیده گرفته و معیوب شده است.

اورعی با اشاره به توصیه امام رضا(ع) به فرزندش درباره عبور و مرور از درب اصلی و اینکه فقیر را رد نکند، گفت: نص صریح قرآن است که سائل الزاما فقیر نیست، بلکه کسی است که درخواست کرده و نباید رد کرد.

استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه کتاب‌های مبسوطی در مورد پول توسط فلاسفه نوشته شده است، گفت: در تفکر اکثر مردم ایران پول زاینده است و از پول انتظار زایش می‌رود از طرفی در تئوری‌های پس‌انداز در اقتصاد کلان قدرت خرید با شیب صعودی همراه نیست، اما شیب صعودی مورد انتظار مردم ایران است لذا هیچ سیستم بیمه‌ای نمی‌تواند قراردادی ببندد که آن را ارضا کند.

وی گفت: کشورهای زیادی وجود دارد که درگیر تورم هستند اما کسی فکر نمی‌کند که پول زاینده است، اینکه در ایران این تفکر وجود دارد که پول زاینده است مربوط به تفکر اجتماعی و نه مرتبط با بحث اقتصادی است، لذا جامعه از تعادل خارج شده و درمان آن روابط اجتماعی گرم است.

استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: امروز زندگی شخصی نزدیک‌ترین افراد خانواده به دلیل پرهیز از نکوهش مخفی می‌ماند، لذا در زندگی تنها خواهد ماند و این فاجعه‌های عمیق انسانی در ارتباطات فقط با نگاه بخشش و گذشت قابل ترمیم است.

وی ادامه داد: در یک مطالعه چندساله با کدگذاری مکرر آیات قرآن، بندگی و برادی با دیگران آن چیزی است که خدا از انسان خواسته است، لذا اگر برادری نکنیم نمی‌توانیم بندگی کنیم.

انتهای پیام