به گزارش ایسنا، حج بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه مسلمانان از سراسر جهان است و برای بسیاری، سفری یک‌باره در طول عمر محسوب می‌شود. در این گزارش، به ۱۰ پرسش متداول درباره حج پاسخ داده و بینش‌هایی درباره اهمیت، مناسک و آمادگی‌های آن ارائه شده است.
۱. حج چیست؟
حج زیارت سالانه مسلمانان است که در شهر مکه در عربستان سعودی انجام می‌شود، عملی واجب که پنجمین رکن اسلام برای اهل سنت و از ارکان فرعی برای اهل شیعه است.
کلمه حج از ریشه عربی «ح-ج-ج» گرفته شده که به معنی «قصد کردن برای سفر» یا «عزم کردن با هدف مشخص» است. بر هر مسلمان بالغی که از نظر جسمی و مالی توانایی انجام آن را داشته باشد، یک‌بار در عمر واجب است.
۲. حج چه زمانی انجام می‌شود؟
حج بین روزهای ۸ تا ۱۲ (یا ۱۳) ماه ذی‌الحجه، دوازدهمین و آخرین ماه گاه‌شماری هجری قمری انجام می‌شود. این زمان تقریباً ۷۰ روز پس از پایان ماه رمضان است، اگرچه به‌دلیل پیروی از چرخه قمری ممکن است کمی در این زمان جابه‌جایی ایجاد شود.
در سال ۲۰۲۵، مراسم حج از ۴ تا ۹ ژوئن (۱۴ تا ۱۹ خرداد) برگزار می‌شود، اما بسیاری از زائران روزها یا هفته‌ها پیش از آن برای آماده‌سازی سفر، وارد عربستان می‌شوند.
از آنجا که تقویم اسلامی بر اساس ماه‌های قمری ۲۹ یا ۳۰ روزه تنظیم می‌شود، تاریخ حج هر سال حدود ۱۰ تا ۱۲ روز زودتر از سال پیش در تقویم میلادی اتفاق می‌افتد. شایان ذکر است امسال آخرین بار در حدود دو دهه آینده است، که حج در گرمای شدید تابستان مکه برگزار خواهد شد.
۳. چرا مسلمانان حج به‌جا می‌آورند؟
مسلمانان معتقدند که حج فرمانی مستقیم از سوی خدا است که در قرآن بیان شده است. این فریضه در حج وداع پیامبر اسلام، محمد (ص)، در سال ۶۳۲ میلادی، یعنی سال دهم هجری تأیید شد.
کعبه، ساختاری سنگی که با پارچه‌ای سیاه‌پوش در مرکز مسجدالحرام در مکه قرار دارد و محل اصلی مناسک حج است، توسط حضرت ابراهیم (ع) و فرزندش اسماعیل (ع) به فرمان خدا ساخته شد. این نقطه آغاز حج است که برای نخستین بار به‌عنوان آیینی الهی مقرر شد.
این سفر، سفری روحانی است که مسلمانان را به طلب بخشش، پالایش درون و نمایش بندگی در برابر خداوند می‌کشاند. واژه «حج» دوازده بار در قرآن ذکر شده، از جمله در سوره‌ای به همین نام.
حج همچنین یادآور روز قیامت است و با انجام آن، مسلمانان از رفتارهای حضرت ابراهیم (ع) و خانواده‌اش پیروی می‌کنند؛ رفتارهایی که در مناسک حج بازآفرینی می‌شود. در نهایت، این عمل راهی برای ادای یک واجب دینی و تقویت ایمان است.
۴. حج چند روز طول می‌کشد؟
مناسک اصلی حج، پنج تا شش روز طول می‌کشد، بسته به اینکه چگونه انجام شود. آغاز آن در روز هشتم ذی‌الحجه، روزی موسوم به «یوم الترویه» است که در آن، بسیاری از زائران به سوی سرزمین‌های عرفات و منا حرکت می‌کنند. منا، دره‌ای بیابانی در حدود ۸ کیلومتری مکه و شب را در آنجا در دعا و تأمل سپری می‌کنند.
پایان مراسم با ایام تشریق همراه است که زائران برای رمی جمرات (سنگ‌زدن به شیطان) به منا می‌روند و پس از آن به مکه باز می گردند تا مناسک پایانی را انجام دهند. برخی در روز دوازدهم ذی‌الحجه پیش از پایان مناسک از منا، خارج می‌شوند، در حالی که دیگران تا روز سیزدهم ذی‌الحجه آنجا می‌مانند.
۵. تفاوت بین حج و عمره چیست؟
در حالی که حج، زیارتی واجب برای همه مسلمانانی است که توانایی جسمی و مالی دارند و یک‌بار در زندگی باید انجام شود، عمره زیارتی توصیه‌شده، ساده‌تر و کوچک‌تر است که در هر زمان از سال قابل انجام است و عمل آن واجب نیست.
۶. مسلمانان در طول حج چه مناسک کلیدی انجام می‌دهند؟
مسلمانان در طول روزهای حج، مجموعه‌ای از مناسک را به این شرح انجام می‌دهند:
روز اول
احرام: ورود به حالت احرام، حالتی جسمی و روحی است که نیت برای حج را شامل می‌شود. لباس احرام (دو تکه پارچه سفید برای مردان و پوشش ساده برای زنان)، و رعایت آداب خاص از جمله این موارد است. این حالت باید پیش از ورود به مکه، در کشور مبدأ یا در ایستگاه‌ها یا مساجد مشخصی در اطراف مکه انجام شود.
طواف ورود: پس از ورود به مکه در حالت احرام، بسیاری از زائران طواف آغازین را انجام می‌دهند؛ یعنی هفت بار دور کعبه می‌گردند که نماد وحدت در پرستش خدای یگانه است.
پس از آن، مناسک سعی، یعنی هفت بار رفت‌وآمد بین صفا و مروه، در داخل مسجدالحرام انجام می‌شود.
منا: زائران به سوی منا می‌روند که حدود ۸ کیلومتری شرق کعبه قرار دارد و شب را در آنجا سپری می‌کنند. این محل به شهر چادرها معروف است، گستره‌ای از چادرهای سفید که میلیون‌ها زائر را در خود جای می‌دهد.
روز دوم ـ روز عرفه
زائران صبح زود به سرزمین عرفات، در ۱۵ کیلومتری منا می‌رسند و از ظهر تا غروب در آنجا در حالت وقوف، به دعا و توبه می‌پردازند. عرفه مهم‌ترین رکن حج به شمار می‌رود. مسلمانان در سراسر جهان نیز به روزه گرفتن در این روز تشویق می‌شوند.
مزدلفه: پس از غروب، زائران به مزدلفه می‌روند که حدود ۹ کیلومتر از مکه فاصله دارد. آنجا نماز مغرب و عشاء را می‌خوانند، سنگ‌ریزه برای مراسم فردا جمع‌آوری می‌کنند و شب را در فضای باز می‌گذرانند.
روز سوم ـ عید قربان
رمی جمره عقبه: زائران به منا بازمی‌روند و هفت سنگ به بزرگ‌ترین ستون از سه ستون سنگی پرتاب می‌کنند. این مناسک نماد طرد وسوسه‌های شیطان است.
قربانی: زائران یا نماینده‌های‌شان حیوانی را قربانی می‌کنند، به‌یاد آمادگی حضرت ابراهیم (ع) برای قربانی کردن فرزندش در راه اطاعت از خداوند.
حلق یا تقصیر: مردان سر خود را می‌تراشند یا کوتاه می‌کنند و زنان بخشی از مو را کوتاه می‌کنند. این عمل نمادی از تجدید روحی است.
طواف افاضه: بازگشت به مکه برای انجام طواف و سعی اصلی.
روزهای چهارم و پنجم
زائران به منا بازمی‌گردند و در هر روز به سه ستون سنگ پرتاب انجام می‌دهند.
روز ششم (اختیاری)
زائرانی که یک روز بیشتر می‌مانند، رمی جمرات را در سه ستون تکرار می‌کنند. (بیشتر اهل سنت این بخش را از حج را به جا می‌آورند.)
طواف وداع: پیش از ترک مکه، زائران طواف وداع را انجام می‌دهند که خداحافظی روحانی با خانه خدا محسوب می‌شود.
۷. انواع حج کدام‌اند؟
سه نوع حج وجود دارد که بسته به محل سکونت و شرایط زائران قابل انتخاب است:
حج تمتع (حج آسان‌شده) : رایج‌ترین نوع حج، مخصوصاً برای زائران خارجی این نوع است. در این حج، زائر ابتدا عمره انجام می‌دهد، از احرام خارج می‌شود، سپس دوباره برای حج وارد احرام می‌شود. در این نوع، قربانی واجب است، مگر آن‌که استطاعت مالی نباشد که در این صورت روزه جایگزین می‌شود.
حج قِران (حج ترکیبی) : در این نوع، زائر عمره و حج را به‌صورت ترکیبی و بدون خروج از احرام انجام می‌دهد. قربانی واجب است برای کسانی که توان مالی دارند.
حج افراد (حج تنها) : ویژه ساکنان مکه است که فقط حج را بدون عمره انجام می‌دهند. در این نوع، قربانی واجب نیست، ولی می‌توان آن را به‌طور مستحب انجام داد.
۸. چه کارهایی در حج ممنوع است؟
برخی از کارهایی که در حالت عادی در اسلام مجازند، در حالت احرام و در حج ممنوع است. از جمله، روابط زناشویی، ناسزا گفتن، جدل، شکار، اصلاح مو و ناخن، استفاده از عطر، برگزاری یا شرکت در عقد ازدواج، پوشیدن لباس دوخته (برای مردان)، پوشاندن سر (برای مردان) و پوشاندن صورت (برای زنان).
در صورت انجام ناخواسته یا ناآگاهانه این اعمال، زائر باید توبه کرده و با صدقه یا قربانی، کفاره دهد.
۹. برای سفر حج چه چیزهایی باید در چمدان گذاشت؟
جمع آوری الزامات برای حج نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد تا زائر هم آماده باشد و هم بار زیادی به همراه نداشته باشد. به جز لباس احرام و دیگر ملزومات حج تمتع، فهرستی از اقلام و داروهای ممنوعه طبق مقررات عربستان هر سال به زائران اعلام می‌شود.
۱۰. مسلمانان چگونه پایان حج را جشن می‌گیرند؟
پایان حج با عید قربان مشخص می‌شود که در دهم ذی‌الحجه آغاز شده و در بسیاری کشورها تا سه روز ادامه دارد.
این روز با نماز مخصوصی در صبح آغاز می‌شود که مسلمانان در مساجد یا فضاهای باز با لباس‌های زیبا شرکت می‌کنند. باقی روز صرف غذا خوردن با خانواده، تبریک گفتن، هدیه دادن و دیدار اقوام می‌شود. عبارت رایج در این ایام «عید مبارک» است که به معنی «عیدی پربرکت» است. همچنین مراسم قربانی (قربانی حیوانی مانند گوسفند، بز، گاو یا شتر) انجام می‌شود و گوشت آن بین خانواده، آشنایان و نیازمندان تقسیم می‌شود.
منبع: الجزیره
انتهای پیام