به گزارش ایلنا به نقل از ارمنیوز، در اعماق کوههای هیمالیا، دور از سواحل پرجمعیت چین، پکن در حال اجرای یکی از بلندپروازانهترین و پرخطرترین پروژههای زیرساختی تاریخ مدرن خود است؛ یک نیروگاه برقآبی عظیم بر روی مسیر پاییندست رود یارلونگ تسانگبو در تبت، با هزینهای نزدیک به ۱۶۸ میلیارد دلار.
این پروژه که وعده تولید انرژی بیشتری نسبت به هر تأسیسات مشابه در جهان را میدهد، نه تنها نقطه مرکزی استراتژی چین برای گذار به انرژی پاک به شمار میآید، بلکه نگرانیهای عمیق محیطزیستی و ژئوپلیتیکی را نیز برانگیخته است. بازدید کمسابقه شی جینپینگ، رئیسجمهور چین از تبت و تأکید او بر اجرای پروژه «با قدرت و دقت» نشاندهنده اهمیت استراتژیک این سرمایهگذاری برای پکن است؛ نه تنها به عنوان منبع انرژی پاک، بلکه به عنوان ابزاری برای تقویت کنترل بر منطقهای حساس از نظر جغرافیایی و قومی و بر مرزهای مورد مناقشه با هند محسوب میشود.
مهندسی بینظیر در قلب «انبار آب آسیا»
پروژه بر اساس بهرهبرداری از یکی از شدیدترین شیبهای توپوگرافیکی جهان طراحی شده است؛ منطقه موسوم به «منحنی بزرگ» رود یارلونگ تسانگبو که در آن رودخانه در فاصلهای کمتر از ۵۰ کیلومتر، حدود ۲۰۰۰ متر سقوط میکند.
این شیب عظیم به چین امکان میدهد تا سالانه حدود ۳۰۰ میلیارد کیلوواتساعت برق تولید کند؛ رقمی تقریبا سه برابر ظرفیت سد سهدره، بزرگترین سد جهان.
طبق تحلیلهای ماهوارهای و اسناد موجود، طراحی احتمالی شامل یک سد واحد بزرگ نیست، بلکه شبکهای پیچیده از سدها، مخازن و نیروگاههای زیرزمینی است که از طریق تونلهایی به طول حدود ۱۵۰ کیلومتر در دل کوهها به یکدیگر متصل میشوند. این سیستم اجازه میدهد جریان آب در چند مرحله کنترل شود و سپس به مسیر اصلی رودخانه بازگردد.
با این حال، این پروژه در یکی از فعالترین مناطق زلزلهخیز جهان قرار دارد و خود کوهها هنوز در حال شکلگیری زمینشناسی هستند. کارشناسان هشدار میدهند که رانش زمین، یخزدگی و جریانهای تخریبی که با تغییرات اقلیمی تشدید میشوند، میتواند توان هر طراحی مهندسی، هرچقدر هم پیشرفته باشد، را به چالش بکشد.
انرژی پاک یا ابزار امنیت ملی؟
اگرچه پکن تأکید دارد که هدف این پروژه تسریع گذار به انرژی پاک و کاهش وابستگی به زغالسنگ است، اما کارشناسان معتقدند ابعاد آن فراتر از محیطزیست و تغییرات اقلیمی است؛ تبت نقش محوری در استراتژی امنیت ملی چین دارد، چه از نظر کنترل مرزهای هند و چه در تقویت حضور در مناطق اقلیتها.
مکانیابی زیرساختهای عظیم در هیمالیا تصادفی نیست؛ این پروژهها به دقت طراحی شدهاند تا حضور چین در مناطق حساس را تثبیت کنند. علاوه بر تولید انرژی، این پروژه شبکهای از راهها، پلها و امکانات لجستیکی ایجاد میکند که نفوذ دولت مرکزی را در مناطقی که پیشتر دورافتاده و مرزی محسوب میشدند، تقویت میکند.
تجربه سد سهدره نشان میدهد که پروژههایی در این مقیاس معمولا تحت شعار توسعه اجرا میشوند، اما پیامدهای اجتماعی عمیقی دارند؛ در تبت، مقامات اذعان کردهاند که اجرای این پروژه نیازمند جابجایی جوامع محلی، از جمله گروههای کوچک بومی مانند مونپا و لوبا است. با وجود وعدههای بهبود شرایط زندگی و احترام به فرهنگ محلی، تصاویر منتشر شده در شبکههای اجتماعی حاکی از مهاجرت اجباری و اقدامات امنیتی و سیاسی پروژه است.
نگرانی منطقهای و «بمب آبی» احتمالی
خارج از مرزهای چین، نگرانیها نسبت به پروژه عظیم برقآبی یارلونگ تسانگبو افزایش یافته است. در مسیر پاییندست رودخانه، که در هند و بنگلادش به نام براهماپوترا شناخته میشود، دهها میلیون نفر برای کشاورزی و ماهیگیری به آب آن وابستهاند. مقامات هندی این پروژه را یک «بمب آبی» احتمالی توصیف کردهاند که با کنترل ناگهانی جریان آب میتواند خطرات جدی ایجاد کند.
حساسیت پروژه با قرارگیری آن در نزدیکی مرزهای مورد مناقشه میان دو قدرت هستهای افزایش یافته است. هرچند چین متعهد شده در مواقع اضطراری دادههای هیدرولوژیکی را با کشورهای همسایه به اشتراک بگذارد، سابقه این کشور در مدیریت رودخانههای فرامرزی، مانند مکونگ، اطمینانبخش نیست.
کارشناسان منابع آب بر این باورند که سدها در بالادست رودخانهها میتوانند تا حدی سیلابها را کنترل کنند، اما فقدان شفافیت و هماهنگی ممکن است این مزیت را به تهدیدی جدی تبدیل کند. تغییرات در جریان آب و رسوبات میتواند اکوسیستمهای حساس دلتا براهماپوترا را دچار اختلال کند.
پروژه یارلونگ تسانگبو نمونهای از پارادوکس چین مدرن است: توان مهندسی فوقالعاده و هدف اقلیمی مشروع در برابر ابهامات سیاسی و زیستمحیطی عمیق. این پروژه ممکن است چین را برای دههها به منبع انرژی تقریباً نامحدود برساند، اما همزمان میتواند منجر به درگیریهای احتمالی با طبیعت، جوامع محلی و کشورهای همسایه شود. در منطقهای مانند هیمالیا، جایی که طبیعت بیرحم است، هزینه یک اشتباه میتواند فراتر از هر منفعت انرژی باشد.
انتهای پیام/
source