پس از توافق بر سر آزادی گروگان‌ها و برقراری آتش‌بس در غزه و با عقب‌نشینی تدریجی نیروهای اسرائیلی از این منطقه، گروه حماس با اعزام هزاران نیروی خود به خیابان‌ها، کنترل منطقه را به دست گرفت. این حضور گسترده نشان می‌دهد که اسرائیل نتوانسته به تمام اهداف خود در جنگ ۱۵ ماهه اخیر دست یابد.

اسرائیل بارها نابودی حماس را به عنوان هدف اصلی خود در ادامه جنگ اعلام کرده بود، اما حضور سازمان‌یافته و گسترده نیروهای این گروه پس از ماه‌ها پنهان‌شدن در تونل‌های زیرزمینی، نشان از قدرت مستمر حماس در غزه دارد. این گروه روز یکشنبه با برگزاری رژه نظامی در خیابان‌های ویران‌شده غزه، قدرت خود را به نمایش گذاشت. همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروهای نخبه حماس گروگان‌های اسرائیلی را به صلیب سرخ تحویل داده و در صحنه حضور داشتند.

با آغاز فرآیند بازسازی غزه از هفته آینده، حضور نیروهای حماس نشان می‌دهد که دولت‌ها و سازمان‌های امدادی ناگزیر به همکاری با این گروه خواهند بود. این موضوع نشان می‌دهد که امید اسرائیل به حذف کامل حماس از صحنه غزه هنوز محقق نشده است. گرشون باسکین، مذاکره‌کننده سابق اسرائیل و مدیر بخش خاورمیانه در سازمان «جامعه‌های بین‌المللی»، اظهار داشت که حضور مسلحانه حماس در خیابان‌ها توهینی به دولت و ارتش اسرائیل است و نشان می‌دهد که اهداف اسرائیل در جنگ قابل دستیابی نبوده‌اند.

آتش‌بس شکننده بین اسرائیل و حماس، جنگی را متوقف کرده که یکی از مرگبارترین درگیری‌های تاریخ مدرن خاورمیانه محسوب می‌شود. این جنگ بخش عمده‌ای از غزه را به ویرانه تبدیل کرده و بیش از ۴۷ هزار نفر از ساکنان این منطقه را به کام مرگ فرستاده است. حفظ این آتش‌بس می‌تواند تنش‌ها را پس از بیش از یک سال جنگ کاهش دهد، اما سوالات اساسی درباره کنترل غزه پس از جنگ همچنان باقی است.

اسرائیل در طول این درگیری ۱۵ ماهه به بخش‌های مختلف غزه حمله کرد و این امر منجر به ایجاد خلاهای قدرت در مناطق مختلف شد. شبه‌نظامیان حماس از این فرصت برای بازسازی قدرت خود استفاده کردند. ایالات متحده و دستگاه امنیتی اسرائیل بارها از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این کشور، خواسته‌اند تا برنامه‌ای برای اداره غزه پس از جنگ ارائه کند، اما او تاکنون چنین برنامه‌ای نداشته است. تشکیلات خودگردان فلسطینی که بخش‌هایی از کرانه باختری را اداره می‌کند، اعلام آمادگی کرده تا کنترل غزه را به دست گیرد، اما نتانیاهو که مخالف راه‌حل دو کشوری است، تمایلی به حضور این تشکیلات در غزه ندارد. در نتیجه، حماس توانسته است خلا قدرت موجود را پر کند.

گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل، روز یکشنبه اعلام کرد که توافق فعلی تنها برای آتش‌بس موقت است و پایان دائمی جنگ منوط به کناره‌گیری حماس از قدرت در مراحل بعدی مذاکرات است. او تاکید کرد که اسرائیل هنوز به اهداف جنگی خود در مورد انحلال توانایی‌های نظامی و حکومتی حماس دست نیافته و در صورت از سرگیری درگیری‌ها، آماده است فلسطینی‌ها را دوباره آواره کند. سعار گفت: «اگر حماس در قدرت باقی بماند، هیچ آینده‌ای برای صلح، ثبات و امنیت برای هر دو طرف متصور نیست.»

بر اساس توافق آتش‌بس که هفته گذشته امضا شد، پلیس تحت نظارت حماس مسئول مدیریت نظم و قانون در میان فلسطینیان است. همچنین، این نیروها مسئولیت بازگشت آوارگان داخلی از جنوب غزه به خانه‌های خود در شمال را بر عهده دارند. حدود ۹۰ درصد از جمعیت غزه در داخل منطقه آواره شده‌اند. طبق پروتکل‌های امنیتی توافق‌نامه، نیروهای پلیس حماس اجازه ندارند به نیروهای اسرائیلی نزدیک شوند یا وارد مناطق حائل نزدیک به مرز با اسرائیل شوند. همچنین، ماموران پلیس تنها در مواقع ضروری می‌توانند مسلح باشند و توسط تیم‌های ناظران مصری و سایر کشورهای عربی که در ۱۳ نقطه مختلف غزه مستقر شده‌اند، تحت نظارت قرار می‌گیرند.

یکی از نکات مهم در مرحله اول آتش‌بس، افزایش قابل توجه کمک‌های ورودی به غزه است. نیروهای حماس در کنار نیروهای سازمان ملل متحد در مسیرهای اصلی گشت‌زنی می‌کنند و کامیون‌های کمک‌رسانی را همراهی می‌کنند. گزارش‌ها حاکی از آن است که غارت کاروان‌های امدادی در طول جنگ توسط باندهای جنایتکار در غزه شایع بوده است. افزایش کمک‌ها می‌تواند این مشکل را کاهش دهد، زیرا ارزش کالاها برای سارقان کمتر می‌شود و حضور پلیس دسترسی به این اقلام را برای باندها دشوارتر می‌کند.

سام رز، مقام ارشد آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد، گفت که نیروهای امنیتی در خیابان‌ها حضور دارند و در تقاطع‌های اصلی بیشتر دیده می‌شوند. او افزود که میزان کمک‌های ورودی تنها در روز یکشنبه از کمک‌هایی که امدادگران در زمان جنگ در مدت یک هفته به این منطقه می‌آوردند، بیشتر بوده است.

با طولانی شدن جنگ، نارضایتی از حماس در غزه افزایش یافته است. فلسطینی‌ها در شبکه‌های اجتماعی از حماس خواسته‌اند حتی با چشم‌پوشی از برخی خواسته‌ها، توافقی را بپذیرد. همچنین، بسیاری از افراد سرشناس فلسطینی هفته گذشته خواستار بازگشت تشکیلات خودگردان به غزه شده‌اند.

مقامات فعلی و پیشین اسرائیل پیشنهادهای متعددی برای اداره غزه پس از جنگ مطرح کرده‌اند. بیشتر این پیشنهادها شامل نوعی نیروی عربی یا چندملیتی است که با نمایندگان فلسطینی در این منطقه همکاری کنند. مقامات ارشد دفاعی اسرائیل بارها گفته‌اند که تنها جایگزین واقعی تشکیلات خودگردان فلسطینی است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه پیشین ایالات متحده، نیز هفته گذشته برنامه‌ای ارائه داد که طبق آن تشکیلات خودگردان فلسطینی اداره و امنیت غزه را برعهده خواهد گرفت.

با این حال، نشانه‌هایی از همکاری دیده می‌شود. گروه حماس موافقت کرده است که کنترل خود را بر گذرگاه مرزی رفح میان غزه و مصر رها کند و به مقامات تشکیلات خودگردان فلسطینی اجازه دهد که آن را در همکاری با مصر و اتحادیه اروپا مدیریت کنند. اما در حال حاضر، حماس در غزه انحصار قدرت را در دست دارد. اسرائیل معتقد است که حماس پیش از جنگ در ساختاری شبیه به ارتش، حدود ۳۰ هزار نیرو در قالب ۲۴ گردان در اختیار داشت. ارتش اسرائیل مدعی است که حدود ۱۷ هزار شبه‌نظامی حماس را کشته است.

اگرچه حماس تعداد کشته‌های خود را اعلام نکرده، اما این گروه تحت فرمان محمد سنوار، برادر کوچک‌تر یحیی سنوار، رهبر کشته‌شده حماس، در حال سازمان‌دهی مجدد و جذب نیرو است. اسرائیل معتقد است که حماس هنوز چند گردان در مناطق مرکزی غزه دارد که ارتش اسرائیل در مقایسه با سایر مناطق کمتر در آن‌ها فعال بوده است.

باسکین گفت: «من مطمئن نیستم که حماس باور داشته باشد می‌تواند به اداره غزه بازگردد، اما در حال حاضر مطمئنا به غیر از آن‌ها هیچ نیروی دیگری در میدان وجود ندارد که بتواند کنترل اوضاع را به دست گیرد.»