هایپوناترمیا یک اختلال الکترولیتی شایع است که به نقض در نسبت سدیم به آب بدن بر می‌گردد. به عبارت دیگر مایعات بدن رقیق شده و تورم سلول‌ها از کاهش اسمولالیته‌ی مایع خارج سلولی ناشی می‌شود.
سدیم یک الکترولیت است و به تنظیم میزان آب داخل و خارج سلول‌ها کمک می‌کند. در این عارضه کاهش سطح یون سدیم؛ الکترولیتی که به تنظیم میزان آب داخل و خارج سلول‌ها کمک می‌کند، در خون پیش می‌آید.
هایپوناترمیا چطور روی می‌دهد؟
در هیپوناترمی، یک یا چند عامل از یک بیماری پزشکی گرفته تا مصرف زیاد آب، باعث رقیق شدن سدیم موجود در بدن می‌شود. وقتی این اتفاق پیش بیاید، سطح آب بدن افزایش یافته و به دنبال آن سلول‌ها متورم می‌شوند. این تورم می تواند اختلالات خفیف یا شدید بسیاری را ایجاد کند. زمانی که مکانیسم تنظیمی ADH مختل می‌شود، پیشرفت می‌کند. سطح سدیم کاهش یافته و شیفت مایع روی می‌دهد.
- وقتی محتوای عروق خونی بیشتر آب و کمتر سدیم باشد.
- از دست دادن سدیم
- احتباس آب (هایپوناترمی رقیق شده)
- دریافت ناکافی سدیم
- تقسیم‌بندی هایپوناترمیا
برخی از داروها مانند قرص های دیورتیک (ادرار آورها)، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد درد می توانند در روند طبیعی هورمونی و کلیوی که غلظت سدیم را در حد طبیعی نگه می دارند، تداخل ایجاد کنند.
۱)هایپوناترمی هایپوولمیک: میزان از دست رفتن سدیم نسبت به آب بیشتر است. علل آن می‌تواند کلیوی (دیورز اسموتیک) یا غیر کلیوی (تهوع، استفراغ، اسهال و…) باشد.
۲)هایپوناترمی هایپروولمیک: سطوح آب و سدیم در خارج سلول افزایش می‌یابد ولی میزان احتباس آب بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. علل آن شامل: نارسایی قلبی، نارسایی کبدی، سندرم نفروتیک و…
۳)هایپوناترمیا ایزوولمیک: سطح سدیم ممکن است پایین به نظر برسد که بخاطر افزایش زیاد مایع در بدن است. علل آن شامل: کم کاری تیروئید، نارسایی کلیوی، سندرم ترشح نابجای هورمونی و…
علایم هایپوناترمی
۱) با کاهش حجم
- پوست خشک، تورگور پوستی ضعیف و غشاهای موکوسی شکافته شده
- ضعف عضلانی، اسپاسم یا گرفتگی عضله
- علایم حیاتی ضعیف، نبض سریع و کاهش فشار خون (وضعیتی)
- کاهش فشار وریدهای مرکزی و شریان ریوی
۲) با افزایش حجم
- ادم
- افزایش فشارخون، نبض سریع و جهنده
- افزایش فشار وریدهای مرکزی و شریان ریوی
- تشنج
- کما
در درمان هایپوناترمیا چه چیزی را جستجو کنیم؟
علایم ممکن است متناوب باشد و بستگی زیادی به چگونگی سرعت کاهش سطح سدیم دارد.
- علایم بیمار اولیه نورولوژیک هستند و بیمار ممکن است دچار سردرد، تهوع و یا کرامپهای شکمی شود.
- انقباضات ناگهانی عضلانی، لرزش و یا ضعف
- تغییرات در سطح هوشیاری
- اگر سطح سدیم به کمتر از ۱۱۰ میلی اکی والان بر لیتر برسد فرد ممکن است به سمت گیجی و کما پیش برود.
.png "هایپوناترمیا یا کاهش سدیم بدن چیست؟ 4")
حتماً بخوانید: هایپرناترمیا چیست؟
پیشگیری از هایپوناترمیا در ورزشکاران
در هنگام فعالیت‌های شدید اقدامات احتیاطی را انجام دهید
ورزشکاران باید فقط مقدار مایعاتی که در طول مسابقه به دلیل تعریق از دست می‌دهند را جبران کنند. به طور کلی تشنگی راهنمای خوبی برای میزان آب یا مایعات مورد نیاز شماست.
حین انجام فعالیت‌های شدید از نوشیدنی‌های ورزشی استفاده کنید
با پزشک یا متخصص تغذیه ورزشی درباره جایگزینی آب با نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت هنگام شرکت در مسابقات استقامتی مانند ماراتن‌ها، مسابقات سه گانه و سایر فعالیت‌های شدید، مشورت کنید.
چه عواملی باعث افزایش خطر ابتلا به هیپوناترمی می‌شوند؟
عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به هیپوناترمی را افزایش دهد:
- افزایش سن
افراد مسن بیشتر از سایر افراد در خطر هستند. از جمله تغییرات مربوط به سن، مصرف برخی داروها و احتمال بیشتر ابتلا به بیماری مزمنی است که تعادل سدیم بدن را تغییر می دهد. - مصرف داروهای خاص
داروهایی هستند که خطر ابتلا به هیپوناترمی را افزایش می‌دهند. این داروها شامل دیورتیک های تیازید و همچنین برخی داروهای ضد افسردگی و ضد درد است. علاوه بر این، داروی تفننی اکستازی با موارد مرگبار هیپوناترمی مرتبط بوده است. - شرایطی که باعث کاهش دفع آب بدن می شود
شامل بیماری کلیه، سندرم ترشح نامناسب هورمون ضد ادراری (SIADH) و نارسایی قلبی. - فعالیت‌های جسمی شدید
افرادی که هنگام شرکت در دو ماراتن، اولترا ماراتن، تریاتلون و سایر فعالیت های شدید آب زیادی می نوشند، در معرض خطر هیپوناترمی قرار دارند.
مداخله پرستاری
کنترل و ثبت علایم حیاتی مخصوصا فشارخون و نبض (مراقب افزایش فشارخون وضعیتی و تاکیکاردی باشیم).
بررسی بیمار از نظر هوشیاری، خواب آلودگی، انقباض ناگهانی عضلانی، تشنج و کما
میزان ورودوخروج مواد را به دقت اندازه گرفته و ثبت شود.
بررسی پوست از لحاظ تورگور در پایان هر ۸ ساعت به منظور یافتن هیدراتاسیون
تجویز مکمل‌های خوراکی در درمان هایپو ناترمیا خفیف
دریافت مایعات، طبق دستور داده شده، برای درمان هایپوناترمیای رقیق شده
به چهره بیمار در هنگام تجویز دارو نسبت به بروز علایم دقت شود (تنگی نفس، کراکل، وریدهای متسع دست یا گردن)
source