آگهی
سابقه ایران در بستن راه‌های اینترنتی در مواقع بحران، اتفاقی است که در سالهای گذشته و از آبان ۱۳۹۸ تا به حال تقریبا ۱۰ بار اینترنت ایران به طور سراسری قطع یا ابزارهای ارتباطی فقط در سطح ملی خدمات می‌دادند.
معمولا قطع اینترنت در سطح ملی چند روز بیشتر دوام نمی‌آورد چون خدمات ارتباطی و کسب و کارها نیاز دارند همیشه به سرویس‌های خارجی متصل باشند.
این‌بار اما در شرایطی متفاوت، نه تنها ارتباط ایران با خارج مختل شده، دیتاسنترهای ایرانی هم برای خدمات‌دهی با مشکل مواجه شده‌اند و دسترسی به سایت‌های داخلی با پسوند .ir با اختلال روبرو بوده است.
برای کاهش این اختلال‌ها و برقرار شدن دوباره اینترنت آزاد، در روزهای گذشته ایده برقراری خط اضطراری اینترنت برای کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال مطرح شده است. بازگو شدن این ایده باعث شده، دوباره بحث طبقاتی شدن دسترسی به اینترنت در ایران موضوع شماره یک فعالان اقتصاد دیجیتال در ایران باشد.
ایده اینترنت اضطراری چه می‌گوید؟
این خط اضطراری، در شرایط بحرانی مثل جنگ یا درگیری، اینترنت را در بعضی موسسه‌ها و برای بعضی صاحبان مشاغل برقرار نگه می‌دارد و چند موسسه یا کسب و کار که به لحاظ فنی و ارتباطی،برای برقرار ماندن خدمات‌شان به اینترنت نیاز دارند، به شبکه متصل خواهند ماند. اما اینترنت عموم مردم تا زمان رفع بحران قطع می‌ماند.
براساس این ایده، خبرنگاران، برخی خدمات اقتصاد دیجیتال مثل تاکسی‌های اینترنتی و استارتاپ‌ها می‌توانند بعد از ثبت آی‌پی‌هایشان در یک سازمان دولتی، در مواقع بحرانی به اینترنت متصل بمانند.
دولت ایران در اواخر دهه ۱۳۹۰ با جمع‌آوری لیست سفید اینترنت و اطلاعات شرکت‌های اقتصاد دیجیتال، یکی از گام‌ها برای نزدیک‌تر شدن به این ایده را برداشت. در سالهای بعد، به بخشی از خبرنگاران که اطلاعات‌شان در وزارت ارشاد ثبت شده بود، می‌توانستند «اینترنت خبرنگاری» بگیرند. این خط ویژه ارتباطی، برخلاف اینترنت مرسوم، در زمان‌های قطعی برقرار می‌ماند و بخشی از سایت‌ها و خدمات (مثلا سایت‌های خبری و توییتر) برای خبرنگاران در دسترس است.
مخالفان چه می‌گویند؟
دولت ایران دسته‌بندی کردن دسترسی به اینترنت براساس شغل و موقعیت اجتماعی افراد مخالف است. اما در عین حال، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ۲۴ تیرماه در نشست خبری گفت: «دولت با اینترنت طبقاتی مخالف است اما اگر یک خبرنگار به دلیل کارش به اینترنت آزادتری نیاز داشت، باید در اختیارش قرار بگیرد.»
چنین ایده‌ای قبلا با عنوان سیمکارت گردشگری، توسط عزت‌الله ضرغامی، وزیر گردشگری ایران چندبار مطرح شده بود. او حدود دو سال قبل، همزمان با حضور کریستیانو رونالدو در ایران، از ایده سیمکارت گردشگری دفاع کرد و گفت، رونالدو و اعضای تیم، مثل خیلی از گردشگرها به شبکه‌های اجتماعی فیلترشدن نیاز دارند و باید برای رونق گردشگری این نیازشان برطرف شود.
او بعدتر حرفش را پس گرفت و گفت، رونالدو حتی برای تماس با خانواده خارجی‌اش، تا زمان حضور در ایران باید از پیام‌رسان‌های بومی ایرانی استفاده کند.
مخالفان اینترنت طبقاتی می‌گویند، اینترنت در ذات خود یک شبکه بی‌طرف است و همه باید به طور یکسانی به آن دسترسی داشته باشند. نرگس کشاورزنیا، پژوهشگر سیاست‌گذاری اینترنتی در این باره به یورونیوز می‌گوید: «دولت ایران با طبقاتی کردن اینترنت دنبال نفوذ بیشتر بر کاربران و محتوایی است که آنها استفاده می‌کنند. شما به عنوان خبرنگار وقتی تحت شناسایی باشید و از وی‌پی‌ان دولتی برای اتصال به سایت‌های مطلوب‌تان استفاده کنید، در زمان اظهارنظر در اینترنت احتیاط بیشتری به خرج خواهی داد. این همان ایده کاربر مسئولیت‌پذیر است که ابوالحسن فیروز‌آبادی، حدود ده سال پیش دنبال پیاده‌سازی آن بود.»
به گفته کشاورزنیا، براساس این طرح، نام و مشخصات هر کاربر اینترنتی باید مشخص باشد. استفاده از اسامی مستعار ممنوع است. این نگاه برخلاف اصل بی‌طرفی شبکه و حق ناشناس ماندن، دو ویژگی مهم اینترنت است.
رفتار متفاوت حکومت‌ها در ایجاد دسترسی آزاد به اینترنت
مقایسه رفتار حاکمان در جهان و ایران، با اینترنت نشان می‌دهد که به جز ایران، در برخی کشورهای آفریقایی، هند و پاکستان در زمان درگیری داخلی، اعتراض و جنگ دسترسی به اینترنت بشدت کند یا قطع می‌شود. در حالی که، الویت اوکراین به عنوان یک کشور درگیر در جنگ برقرار ماندن ارتباطات شهروندان بوده و در این راستا،درگیری‌های متعددی با روسیه به وجود آمده است. کشاورزنیا در این‌باره می‌گوید: «استارلینک به عنوان یکی از شبکه‌هایی که می‌تواند در شرایط بحرانی و جنگی مورد استفاده قرار بگیرد، در اوکراین جنگ‌زده بسیار بیشتر از قبل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در حالی است که ایران،از راه‌های متعدد داخلی یا لابی‌گری در خارج، دنبال جلوگیری از حق دسترسی آزادانه شهروندانش به اینترنت است. در آخرین اسناد قانونی نیز استفاده از استارلینک جرم و جاسوسی فرض شده است.»
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
source