صنعت خودروسازی در سطح جهان به سوی برقی‌سازی حرکت کرده است. بسیاری از کشورها با هدف کاهش آلودگی هوا، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و افزایش بهره‌وری انرژی، به ساخت و توسعه خودروهای برقی روی آورده‌اند. شرکت‌هایی از جمله تسلا، نیسان، بی‌وای‌دی و …، نقش مهمی در این زمینه داشته‌اند. در این بین، در صورتی که کشورهای همسایه و منطقه قدم‌های بزرگی در این مسیر برداشته‌اند، ایران همچنان در مراحل ابتدایی این تحول قرار دارد. این سوال مطرح می‌شود که چرا خودروهای برقی در ایران با استقبال روبه‌رو نشده‌اند و چه موانعی بر سر راه این تکنولوژی قرار دارد؟ در این محتوا به این سوال پاسخ خواهیم داد؛ با ما همراه باشید.

علل اصلی استقبال نشدن از خودروی برقی در ایران

علل زیادی برای عدم استقبال از خودروی برقی در ایران وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

زیرساخت ضعیف شارژ

یکی از مهم‌ترین عواملی که مانع از توسعه و استقبال از خودروهای برقی در ایران شده، نبود زیرساخت‌های شارژ وسیع و مطمئن است. یک خودروی برقی برای آن که قابل استفاده در طی روزمره باشد، باید در سطح شهر، مسیرهای بین‌شهری و حتی در خانه‌ها، به شارژرهای قابل دسترس مجهز شود. در صورتی که در بسیاری از کشورها هزاران ایستگاه شارژ در فواصل مرتب نصب شده‌اند، در کشور ایران تعداد این ایستگاه‌ها بسیار کم است و اکثر به مراکز محدودی در کلان‌شهرها محدود می‌شود. عدم شبکه شارژ، اعتماد عمومی به قابلیت اطمینان خودروهای برقی را کاهش داده و یکی از علل اصلی عدم استقبال مردم محسوب می‌شود.

قیمت بالا و عدم حمایت مالی

قیمت خودروهای برقی در کشور ایران نسبت به خودروهای بنزینی بسیار بالاتر می‌باشد. این در حالی است که در بسیاری از کشورها، دولت‌ها با ارائه یارانه، تخفیف بیمه‌ای، معافیت مالیاتی و سایر مشوق‌های خرید خودروهای برقی را برای مصرف‌کننده بسیار اقتصادی کرده‌اند. در کشور ایران نه فقط چنین مشوق‌هایی وجود ندارد، بلکه واردات خودروهای برقی با موانع گمرکی، بروکراسی پیچیده و تعرفه‌های بالا همراه است. حتی در مواردی که بعضی از خودروهای برقی وارد بازار شده‌اند، به علت نبود خدمات پس از فروش و هزینه غیرواقعی، نتوانسته‌اند توجه بازار را به خود جلب کنند.

محدودیت‌های فناوری و دانش فنی داخلی

تولید خودروی برقی نیازمند دانش فنی تخصصی، زیرساخت‌های صنعتی و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته است. در حال حاضر، صنعت خودروسازی ایران به صورت عمده بر تکنولوژی‌های سنتی موتورهای درون‌سوز متکی می‌باشد و فاصله بسیار زیادی با استانداردهای جهانی در زمینه خودروهای برقی دارد. تلاش‌هایی جهت مونتاژ بعضی از مدل‌های برقی صورت گرفته، ولی این اقدامات اکثرا در حد آزمایشی یا تبلیغاتی باقی مانده‌اند. ضعف زنجیره تامین باتری و قطعات الکترونیکی، عدم اکوسیستم فناوری و عدم سرمایه‌گذاری جدی در تحقیق و توسعه، مسیر برقی‌سازی خودروها را در کشور ایران با چالش‌های مختلفی روبه‌رو کرده است.

نبود سیاست‌گذاری بلندمدت و هماهنگ

توسعه حمل و نقل برقی نیازمند سیاست‌گذاری جامع، طولانی‌مدت و هماهنگ بین نهادهای متعدد است. از وزارت نیرو و شهرداری‌ها گرفته تا وزارت صمت، گمرک، بانک مرکزی و بیمه، همگی باید در یک مسیر هماهنگ برای حمایت از این تکنولوژی قدم بردارند. در کشور ایران نبود هماهنگی بین نهادها، تغییرات ناگهانی در تصمیم‌گیری‌ها و عدم چشم‌انداز مشخص موجب شده که فعالان این حوزه سردرگم شوند و سرمایه‌گذاری در این قسمت را پرریسک تلقی کنند. بارها وعده تولید انبوه خودروهای برقی مطرح شده، ولی در عمل شاهد پیشرفت چشمگیری نبوده‌ایم.

نگرش عمومی و عدم اعتماد به فناوری جدید

از دیگر علل عدم استقبال از خودروهای برقی در ایران می‌توان به نگرش عمومی جامعه اشاره نمود. مردم همچنان آشنایی کافی با مزیت‌های خودروهای برقی ندارند و بسیاری از آن‌ها نسبت به عملکرد، قدرت، ایمنی و دوام این خودروها تردید دارند. همچنین به‌ علت تجربه‌های نه چندان موفق در عرضه بعضی از محصولات خارجی یا مونتاژهای داخلی، اعتماد عمومی نسبت به فناوری نو در قسمت خودرو پایین می‌باشد. عدم آموزش و فرهنگ‌سازی، به خصوص از طرف رسانه‌ها، سبب شده تا ذهنیت مردم به خودروهای برقی همچنان محافظه‌کارانه باقی بماند.

چالش تامین باتری و بازیافت آن

یکی دیگر از جنبه‌های مهم توسعه خودروهای برقی، موضوع تامین باتری و نحوه بازیافت آن است. باتری‌های لیتیومی که در اکثر خودروهای برقی استفاده می‌شوند، گران‌قیمت و وارداتی می‌باشند. ایران فاقد منابع کافی لیتیوم و زیرساخت استخراج یا تولید انبوه باتری می‌باشد و این امر وابستگی کشور به بازارهای خارجی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، عدم زیرساخت مناسب جهت بازیافت باتری‌های فرسوده، از جنبه زیست محیطی نیز نگرانی‌هایی به وجود آورده است. در صورتی که یکی از اهداف خودروهای برقی، کاهش آلودگی زیست محیطی می‌باشد، اگر چرخه مصرف تا بازیافت به طور صحیح طراحی نشود، این هدف محقق نخواهد شد.

نقش تجهیزات برق صنعتی در توسعه زیرساخت خودروهای برقی

یکی از چالش‌های مهم در گسترش خودروهای برقی، عدم زیرساخت مطمئن و حرفه‌ای در زمینه برق صنعتی است. تابلوهای برق مقاوم، تجهیزات تخصصی، سیستم‌های حفاظتی و قطعاتی که بتوانند ولتاژ و جریان مطلوب را در ایستگاه‌های شارژ فراهم کنند، همچنان به طور صحیح در کشور بومی‌سازی نشده‌اند. با این حال، شرکت‌هایی از جمله الکتروکارینا (electrokarina) که در حوزه تامین و تولید ملزومات برق صنعتی فعالیت دارند، می‌توانند نقش بسیار مهمی در پشتیبانی از این فناوری ایفا کنند. این مجموعه با ارائه تجهیزات باکیفیت و سازگار با استانداردهای جهانی، می‌توانند سهم موثری در بهبود ایمنی، دوام و کارایی ملزومات برقی ایفا کنند و مسیر توسعه این فناوری را هموارتر سازند.